Sunday 30 September 2012

IRAABOT seithaaba eigi seireng

ngasi LAMYAANBA HIJAM IRAABOT-ki MAPOK NUMITni. numit asida eina ijakhiba seireng amatang haapkatchari.

seireng asi eihaakna CACHAR AMASUNG HIJAM IRAABOT haaiba Seminar paper ama ibagi khomjilluba data-da yumfam oiraga ijabani.

Cachar-da Lamyaanba asina toubiramba thabak-sing eigi paper dagi fangbigani.

EI-NA NGAAIRI OJAA-BU

Ei TUKO gi Khaaidem Bhagirath-ni
Ojaa-bu eina ngaairi Bombay chatnaba
Hallakpada faanaba, natungda asumak innaduna leinaba.
Ei ngaairi ehou amagidamak ojaabu
Tumlambasingbu houdokpa ngamba ehou
Atoppa TEBHAAGA ama, atoppa meiraa khongchat ama.
Ehou-singda katkhrabadi comrade-singna thawaai
Potloifam pigani eigi ingkhol
Aduna ngaaibani ojaabu Bhagirath oina eina.

Ei Lourembam Chaaobhal-ni ojaagina ‘Chaaobi’
TILAAIN Ching-da eigi khaangboksang lei
BELAA-SEPRAA paatyaa-da ojaabu punaba ngaairibani.
Chatkani ojaa ei Khaaidem CHoudhury-gi manaakta
Haaijagani LAANKHRE haaina hanna hanna eina
Ojaana Manipur-da handanaba, Kasaar-da vote lepnaba.
Joypur-gi Muktaadhon laakkani ojaa
Paanggeijam Koireng-su ugani voter list
Thingbaaijam Chandrababu-su leplani naakta.

Ei Konsam Sonaamani-ni ojaa
TILAAIN dagi MAASIMPUR, JAATINGGA, RAANIGHAAT
TERAAHOUBI, PAANJIKHUN faaoraga thingani BORKHOLAAda.
Moinuruddin-su ngaairi khewaa-gi hi-da famlaga
Ngaairi Gouranityai-su konthongda leptuna
Ojaagi lambi yengli Jugeswar Sarma-su.
Eibu nupigi fijet sethanbiduna theidokpiganu ojaa
Faasanu eibusu ojaaga punna sifaaina
Leijage punsi chuppa faadok taaduna imaagidamak.

Ei Sanasam-gi Gandhaar-ni ojaa
Ichaanupaa Gouranityai-se sinnari nafamda
BOWAALJUR-gi meefamda ojaana sabhaapati oibigani.
SRIBAAR-gi Subarnabaran, RAANIPUR-gi Naraan
LAKHIPUR-gi Gourahari, Kousini Sarma
Baabudhon, CHingthang, Nandakishore-su lepli ojaa.

Eina PAANJIKHUN gi Imaachoubi-ni ojaa
TEBHAAGA khuding katkani thawaai
Goura, Joykumaar, Gorahari-su yaaogani.
Mongfam-da leisaa-leisaana sam khomgatlabasu
Ipuroibabu faajinduna thamloi ithaanungda
Ilhangani tung ojaagi, Gourahari-gi loinabi oina eina.
Amutombi, Nenaa, Leikham, Laxmi
Tochaabi, Mera, Leipaaklei ei ngaaktani ojaa
Sandhya Chatterji-gi machaanupisu, maagi aayaa-su eini.
Konungjaaobi, Brajaraani-su esei tamba laakli
Lang naaibagi penbiduna lupaa mangaa piramba
Meisnaam Ningol Tharosangbi-su eini ojaa.

Eina ngaairi ojaabu
Achinta, Motilaal, Bires, Dharamchand, Gopen
Kartik, Arun, Rabindra, Abdeita, Chanchan
Gobinda, Anurupa, Tulasi, Manasi oina ngasisu.
Ojaana laaklabadi natung ingani
Chatpa mafam khuding meefamgi
Lougani training Gerila-bu oirabasu
Paan futtuna chaarabasu umanggi kaanglakta leklabasu.

KATAKHAAL-gi JHUMUR jagoi lepkhare
Amuk chonggani ojaana laaklabadi
NETRAKONAAgi thaanggol jagoi
Saagani maagda chingbirabadi ojaana
Sampot khoiringeida koubirak-u ninglomdagi
Yempaak tuplaga khutta saajei paaiduna
‘kadomdano’ hangloi, adumak illagani natungda
Maangta thaabiyu, pugani ojaana haaiba mafamda.

Ching pay ture khong
Pumnamaknasu ngaairi ojaabu nungsina
Thawaai haaplanaba, nouna marol thokhallanaba.
Baraak tampaakki leirak khullakta
Khunaam taari ngasisu ojaana chatlamba
Aduna ngaaibani famduna Teraa makhongda eina
Ngaairubani TILAAINgi tumfamda ojaagi
DHANAAI ching, CHINGJAAO, KHOUGAAI ching, NUNGCHEPPI
Marimakta leihouri Bodyguard -sindi leptuna
Eikhoi leiri leptuna Baraakki leimaai asida
Marol thoktana, toufam khangdana, fumbangnaduna
Sillam taakpiranaba, sinthaa pibiranaba
Lambi taakpiranaba, eina ngaairi ojaabu.

ANOUBA JUG amagi anouba asaa puduna
Leplakhini nongma, momonnaba maaithongda ojaana
Aduna ngaairibani ei mayaamna letuna.

Saturday 29 September 2012

ICHEMAda fongkhraba eigi waareng-sing

September, 2012 Issue-da fongkhiba
1. Maalem-da ahaanba nupi semba amasung Eve., March,2002
(BIBLEgi NUPI haaiba mingda atei kharasu 1,2,3 haaiduna ikhibani, mamingsu kaaore, aduga copy-su fangdre)
2. Nupi: Hedo Hegaanaba amasung Ikaai khumnaba, June, 2002
3. Psycho Analytical Interpretation amasung Meetei Nupi, October, 2003
(masi "Cross Cultural Love Affairs amasung Meetei Nupi" haaigadabani)
4. Manipuri Medium of Instruction amasung Mamaa oibsing. July, 2007
5. Mayaang Leibaakki Ningthou-da Thaajakkhiba Meetei Ningon-sing, March, 2008
6. Mache, Mache-gi Matei amasung Manaaonupi, August, 2008
7. Mayaamba, Mateima amasung Manaaonupaa, March, 2009
8. Meetei khunaai-da Pre amasung Post Marital Affairs, April, 2009
9. Jahera-di Maraal Leikhiba Nupimachaa-ni, November, 2009
10. Mobile Fon amasung Meetei Ningol, February/March, 2010
11. Paakhang Ariba amasung Nupi, July, 2010
12. Meetei Nattaba Nupaasinggi Mityengda Meetei Nupi, August, 2010
13. Yumbaanba: Nupaa Nupi-gi chahi-da leiba Araappa, May, 2011
14. Manem maku-ga leiminnaningdabi Mou, August, 2011
15. Facebook amasung Meetei Ningol, December, 2011
16. Mongoloid Indian-singna Ngaaojaba Korean Film, February/March/April, 2012
17. Meetei Khunaaida Leisaabi Aribee-gi Mafam. September, 2012

"Awunpot-ki Mahut Singadaba Meetei Nupigi Maran" kouba waareng ama keidoungei fongkhibano kaaore. asumna atei kharasu ningsingdre.

Friday 28 September 2012

NINGTHOUna MEECHAM-gi yum-da changba yaaramde: karigino?

ningthou paallingeigi MANIPURda ningthouna meecham amagi yumda changba yaaramde. madugi maramdi

1. Meetei yumthong khudingda Sanaamahi-na ningthou oiduna paalli.
2. Meetei ningthou-di Paakhangba-gi chaarol Surol-ni.
3. Sanaamhi-na ningthou oiba Meetei yumjaao-da Paakhangbagi chaarol surol oiba ningthou-na changba yaade.

asigini. maram aduna Meetei ningthou-na meecham nupi ama loubada ningol adugi yumda changba yaadabana maram oiraga leipun thouram sembagi nongma-nini waatlingeidagi konungda pukhatlaga thammi aduga konungda leipun-gi thouram adu paangthoknarammi.

[CHURACHAND MAHARAJgi IMUNG, 2008, lamaai 28]

MEETEI NINGTHOUgi leima kayaa leigadage?


Ngaangbee (Dhanamanjuri)
British-ki fijolda Ngaangbee
LEIBAAKki chatnabi ama oina Meetei ningthou-na nupi mangaa thiba yaarammi. mangaa asigi fam amasung mingthol amamam lei. makhoi adudi-

1. Leimarenbee (Maharani)
2. Apaambee Ahal (Rani)
3. Leimakhubee Ahal (Rani)
4. Apaambi Nahaa (Rani)
5. Leimakhubee Nahaa (Rani)

mangaa asi chatnabi-na yaaraba masak naaibi nupi ngaaktani. chatnabee asi karamba matamdagi houdorakpano haaibadi thijinba changli.

mangaa asigi mathakta atei raanising lourabadi madu mingthol amasung fam fangde. mangaa asigi mathakta atei raanising lourabadi madu leingaaklon-gi oiba henfadaba maramdagi oigani haaina thaajanari.

foto- Ngaangbi Maharani (Leimarenbee, MK Binodini-gi apokpi, Iningthou Churachand-gi loinabi)
asengba ming - Ngangbam Ningol Ibemcha Devi.
atoppa ming - Dhanamanjuri.

Tuesday 25 September 2012

NUNGSI THOIRABA BRAJA-GI WAARI


1. laairammen-gi oiba NUNGSI WAARI taaraga fangba mahaao adu MADHUR RAS kou-i aduga taaibangmen-gi oibasing aduna SRINGGAAR RAS kou-i. Krishna amasung Radhaa nattraga atei Gopi-singgagi NUNGSI WAARI asi MADHUR BHAAB ta saannaba waari oibana MADHUR PREM amasung MADHUR RAS faaohalli.

2. pukning ihul asi makhal ahum-da fang-i-
2.a. SAMAANYA (nupaa-nupigi oiba waakhal faaodaba ihul)
2.b. SAKIYAA (nupaa ama nattraga nupi amakhaktada faaoba ihul)
2.c. PARAKIYAA (nupaa ama nattraga nupi amadagi henba faaoba ihul)

Krishna-gi NUNGSI WAARI da yaaoriba ihul asi PARAKIYAA BHAAB asini.

3. masi PURUSH amasung PRAKRITI anigi leina mari adu sakpaannahanduna saannaba lilaa-ni. JIBATMAA amasung PARAMAATMA anina unaningbagi ikhoulaangba, unaraga amatta oisinnaba amasung amuk setna-khaainaba aduga amuk tinba asi NUNGSI WAARI asida tambibani.

4. NUNGSI WAARI asida GOPI-na represent touribasi meeyoiba-gi hakchaang-da leiriba thawaai (JIBATMAA) asibuni. aduga KRISHNA asina tengbaanbagi mapu oiriba thawaai Yaaibirel SIDABA (PARAMAATMA) aduni.

5. Meeyoibagi hakchaangda yaaoriba GOPI oiriba THAWAAI asina mahaakki mapu oiriba NUNGSIRABA MAPU IBUNGO adubu unajaningduna matam pumnamakta ikhou laangduna lei.

6. Gopi-singna mapuroiba thaadoktuna lamlaanba oina taaibangna uraba Krishna unaba chellibadu eikhoigi thawaai asigi asengba mahousaa aduni. eikhoina eikhoigi oiba pumnamak thaadoktuna MAPU IBUNGO adugi MIKOU taabada CHENGADABA ngaaktani. maramdi MAHAAK khaktana eikhoigi oiba pumnamakkisu MAPUni. nupi oibi pumnamakki MAPUROIBAsing adugisu MAPUROIBAni.

7. PURUSH amasung PRAKRITI anigi NUNGSI THOIRABA WAARI adu masida thuptuna leibani. nupaa nupi anigi tinnaba asi MEIna MEIda tinbagumbani ESINGna ESINGda tinbagumbani. amatta oisinnabani. masi MAPUNG OIBA MASAADA SAAGONNANA TINKHIBA (merge in Brahma) haairiba thawaaigi ARAAN KHUBAM gi athoiba masak (jnana maraga-na tambiba) adu sakpaannahallaga (personification) saannabani.

8. thawaai-gi maramda tambiriba thumthoiraba waari asibu khangjabasingna mamittagi mapi taaba makhei kapnaribani.

Baraak Tampaak-ta leiba College-sing



Provincialised Colleges affiliated to Assam University, Silchar

Sl.
Name and address of College
Name of Principal
Treasury
Telephone No.
NAAC Grade
Cadre Strength
Teaching
Non-Teaching

Gurucharan College, PO - Silachar, Dist.- Cachar
Dr. Partha Sarathi Chanda
New Silchar
03842/267042 (O) 03842/249649 (R)
B++
101
38

Karimganj College, PO - Karimganj, Dist.- Karimganj
Sri Radhika Ranjon Chakraborty
Karimganj
03843/262108 (O) 03843/260533 (R)
B+
74
31

Cachar College, PO-Silchar, Dist.- Cachar
Dr. Debasis Kar
Cachar
03842/247077(O) 03842/265535 (R)
B+
70
27

Srikishan Sarda College, Hailakandi P.O
Sri Faznur Ali
Hailakandi
03844/222409 (O) 03844/225905 (R)
B+
55
25

Ram Krishna Nagar College, R.K. Nagar, Karimganj
Dr. Krishna Ranjan Paul
R.K. Nagar
03843/259552 (O) 03843/259419 (R)
B
23
9

M.C. Das College, PO- Sonaimukh, Sonai, Dist.- Cachar
Sri Jajanul Ali Mazumdar
New Silchar
03842/274432 (O) 03842/225946 (R)
B
20
11

Nabin Chandra College, PO- Badarpur, Dist.- Karimganj
Dr. Mrinal Kanti Bhattacharyya
Badarpur
03845/268153 (O) 03843/260921 (R)
B
20
8

Women's College, Silchar, Dist. - Cachar
Dr. Noni Gopal Debnath
Cachar
03842/26290 (O) 03842/265927 (R)
C++
22
10

Nehru College, Pailapool PO, Dist.- Cachar
Sri Gour Babu Singha
Cachar
03842/284552 (O) 03842/284554 (R)
C++
20
11

Lala Rural College, Lala PO, Dist.- Hailakandi
Dr. Jawahar Lal Sen
Hailakandi
03844/244238 (O)
C++
19
8

Janata College,
Tal. Narsingpur, Kabuganj, Dist.- Cachar
Dr. Suprabir Dutta Roy
New Silchar
03842/273446 (O)
C+
22
10

Radhamadhab College, Silchar, Dist.- Cachar
Dr. Pranay Ranjan Deb
New Silchar
03842/225198 (O) 03842/269041 (R)
C+
22
10

Maibang College, Maibang, Dist. North Cachar Hills *
Sri Dibya Jyoti Hazarika
Haflong




* Deficit College under North Cachar Hills Autonomous District Council

Monday 24 September 2012

MANIPUR asi ming onba yaagadra?

MANIPUR koudringei mamaangda LAMDAM asibu tongaan-tongaanba ming mayaam ama kounarammi. khudam oina -

1. Tillikokton Ahaanba,
2. Meera Pongthoklam,
3. Muwaapalli,
4. Mongpiru,
5. Thaanghutwa,
6. Kangleipung Mayaai Sumtongpan,
7. Kanglei-Pungmayol,
8. Kangleipaak,
9. Muwapalli Mayai Sungtongpan,
10. Meitrabaak,
11. Poirei Meetei/Meitei Leipaak asinachingba.

ming-sing asi houjik oiriba MANIPURgi ngamkhei asigi lamganda leibabu khangnarambadi natte.

maram aduna apunba-gi saktam ngaaknaba hotnabada MANIPUR haaina koubasina henna mayaamna yaanaba oiri. nattrabadi apaamba ming ama hek khangatlubada waayet changlakkadaba leire.

mayaamgi paaotaak-ti KANGLEIPAAK asini adubu masi MEETEI khaktana sougatpani. MEETEI nattaba ateina waayet changli. aduga MANIPURdi MEETEI khaktagi natte. aduna khusi-raasi touba yaaroi.

Sunday 23 September 2012

MEETEI NINGOL: mayum paanba ngamsillaktaba/fangjillaktaba

MEETEI NINGOLsingna matam chaana mayum paanba fangdaba/ngamdaba asi MANIPURgi khwaaidagi chaaoba problem-singgi manungda ama oire. chaanaba nupaa fangdaba asina khwaaidagi maru oiba maram oiri.

laairik laaisusu heiba (yaamdrabada MA loiba), masaagi senthok lambisu leiba Meetei Ningolsingna mayum paanba fangdaba/ngamdaba asigi maramsi makhaasing asi oiba yaai-

1. nupimachaa amana MA loirakpada masaagi chahi 23/24 you-i. aduga MPhil nattraga PhD loirakpadana 28/29 dagi 31/32 faaoba you-i.

2. masigi matungda makhoina senthok lambi ama paammi. mamaa-mapaana sel tingna tamhallakkhiba adugi mateng touramba paammi. Professional life amagi ikhou laangbasi MA loirakpadagi mapaanggal kanba hou-i.

3. thabakta job security amuk ngaaiduna lei. houjik matamda job security leiba thabak kayaa fangnade.

4. pumnamak asi fangba ngaaibada amasung fanglakpa matamda masaagi chahi 30 di soidana laansinkhi/henjinkhi.

5. amaromda, nupaasingdi ayaambana Higher Education loude. Loubasing masing yaamna hanthei. chahi 30 amasung hellabi nupising lounaba nupaa asi MEETEIda masing yaamna hanthei. leiriba kharaduna mayum paanninglakpa matamda masaagi chahi 30 gi makhaada leiba nupi oina thirak-i.

6. asumna mataa chaanadana leibana chahi asum asum houjinkhiduna masaagi senthok lambi leiba, laairik laaisusu ningthiba heiba nungol MANIPUR amasung INDIAgi state-singda masing thingamdana leire.

7. makhoina yum paalhounabagi hotnaba asida paambei leiraktaduna non-Manipuringga yum paanminnare. paamjadaba-singna LEISAABI ARIBEE oina leihoure.

8. masaagi chahi 25-dagi 40+ faaobada mayum paandana leiba laairiksu heiba senthok lambisu leiba ningol 100 da
8.a. 25-30 - 30%
8.b. 31-35 - 35%
8.c. 36 - 40+ - 35% (chaaoraakna) gi chaangda leigani haaibasini.

9. chahi 40 hellaba ningolsing Paakhra-singda mayum paallakpa ure. aduga khwaaidagi ngaaochatnana leibasi 31-35 asini. aduga 36-40 asina THAAJABA MAANGSILLAKLABA ningol oina leiri. makhoina haai 'naaitom hingbasinabu henna fare'.

10. MANIPUR-da masaagi chahi 41 dagina 57 faaobada mayum paandabi ningol yaamnamak leire.

MEETEI NINGOLsing laairik heirabasu senthok lambi leirabasu mayum paanba fangdaba/ngamdaba asi yaamnamak chaaoraba leibaakki problem ama oire. (laairik heitabi, masaagi senthok lambi leitabi kayaa amasu mayum paanba khangdana/ngamdana leiri).

KHAMBA na THOIBEE ga ahaanba unaba

1. Khamba-si laairaba, pitat paatatpa machaa oirabanina mache Khamnu-na leikaaida fousu chengsu yaaoruraga fanglakpa kharana chaaonaba yoklakpani.

2. mache-gi mityengda Khambana fana chaaorabasu angaang oiriboi ningduna mayumdagi mapaan thokhande.

3. chaao saarep faaraklaba matam-da machemgi mateng paangningduna haaijabada yaabiraktuna thabak thiba thorakpani Khamba-na.

4. kanaagida changduna thabak susige haaina sum khallakpada yum achouba, naanna saaba, ingkhol achouba ama urubadagi Khamba-na masi inaak khullamba taai, maagida sururage ningduna Chingkhuba-gi sangaaida changsillakpani.

5. matamduda Chingkhuba yubaraaj-gi majaa ibema Thoibidu maangol-da monkhumgumba ama londuna leirambani.

6. chaaodam saangdamba, chung-firaal chaaba, nupaada nupaa maanba, charaamnaraba keijaao-keiren-gi sabaan aduda sumhatpa ngamba magun ama chenba Khamba urubada Thoibi-du touramba mathou kaaothoktuna asaaba murti nattraga ayekpa laaigum leikhibani.

7. Khamba-gi pukningdasu fajabi nupi haaibadu numittuda Thoibi-bu urubada faaokhibani.

8. Chingkhuba Yubaraaj-na thoraklaga Khamba-na laakpagi maram khanglabada sanggon-da leiriba san-sing adu puthoktuna selhankhi. san senba aduda faajinduna thamba tamthiba san amabu maning tamhallubagi kummei ama leikhi.

9. san senba chatpada masaaga loinarakpa fi-sing Yubaraaj-gi yumda thanamkhi. madu Thoibi-na lousillaga lotsinkhi.

10. Khamba-na mapunsi-da ahaanba oina sinthaa paangba chatpada Thoibibusu urakkhi aduga Thoibi-nasu Khamba-da numit adumaktada masaabu leirong laaida katpagum Khamba-da masaabu katthokchakhi.

Sanaamahi-na mamaa Leimaren loubra?


1. Laainingthou Sidaba-na Leimaren paannaduna PAAKHANGBA pok-i.

2. Laainingthou Sidaba-makna maalem semningduna humnidang suba angaang-gi matougum laang-on tou-i. angaang adu Sanaamahi haaina koure (ming yaamkhre, waari samjille)

3. Sanaamahi asi kanaa amattana POKPA natte mahaakti OIBA ni. mahaakki mamaa nattraga mapaa leite. mahaakti Laainingthou Sidaba adumakni.

4. angaang nawaa oina meetambadagi Laainingthou-na Leimaren-da machaa sakna yokhankhibani. Sanaamahi asi Leimaren-gi AYOKPA MACHAA-ni (mityeng asomda).

5. maalem nongkhong koibagi waari-da Leimaren-na meechang-meekhaai naaiba matou uttuna (Hindu-gi Durgaa nattraga Christian-gi Rebeka-gum) apokpa machaa PAAKHANGBAda louron taakpiduna mapaabung-gi famlen fambaal fanghalli. (toubagidi masi Laainingthou-gi aningbadagi oibani).

6. Sanaamahina nongkhong koiruba hallakpada manaaona fambaal tongduna leiramba ubada saaomankhraduna haatlage haaiduna koitaan taannei. masida laairemba laairembisingna thattuna Pakhangbabu kannaba hotnakhibadi KEI YEN saannaba masaannada hingduna leihiribaduni. laairon-su thambiramlibaduni.

7. Sanaamahi-na saaoduna mahaakna semba maalem asi thugaairage khanduna awaanglomdagi fakatlakpada maangba taare khanduna khaamjinkhibani. maram aduna MANIPUR asi makhaaromda cheptharibani.

8. saaoba handraba Sanaamahi-na, manaao-na fambaal fangbagi louron taakliba meeyoi-du nupaa oiragana haatlagani aduga nupi oiragana taaloi singda challagani haaiduna waasaklammi.

9. waasak adu lemna maangba yaadabana Laainingthougi aningba yaathangdagi Leimaren-na mahaakka chap amaannaba meetam ama puthoklaga Sanaamahida sinnabani.

10. Laainingthouna machaa anibu kousillaga haaire

10.a. ichaa atomba Paakhangba asina maalem korou nong asigi ningthou oiduna paallasanu. (masidagi mahaakna UMANGLAAI oina leikhibani).
10.b. Paarihan Sanaamahi nahaakna maalem-gi yumthong khudingda ningthou oiduna Leimaren (saayon touduna puthoklaba) asiga paanminnaduna namu taaibang mee-singbu ngaak selluro.

LEIMAREN SIDABI adudi Laainingthou Sidaba-ga punna leihou-i. aduga mapaadagi oiba Sanaamahi amasung mamaadagi oiba Leimaren-na maalem yumthong khudingda khubam lingduna paanminnakhibani.

MANIPUR karamna koukhibage


 

















hee yaai, mani muktaa (MANI) yaamna chenba athoiba lam (PUR)-ni haaibadagi MANIPUR koukhibani.

masigi waari mayaam ama lei. madusingdu meeyaan laaining
changsillakpa asiga mari leinei. maru oiba ahumdi-

1. Sri Hari-na taaibang kanaa khangdaba lam amada RAASA LILAA saannaningbadagi Mahaadev-ta adugumba lam ama puthoknaba haairabada Mahaadev-na mahaakki Trisul-na Ching huttuna ising chithoklaga kanghankhiba KANGLA aduda kumei saannahankhi. mafam aduda Lin-gi ningthou Ananta-na mani-muktaa kayaamarom sijinnaduna ngaalhankhiba lamni haaibadagi MANIPUR koukhibani. (ising kangtharakpa asida mani-muktaa kayaa ama leiramba thengnabadagi koubani haaibasu lei).

2. SATA CHAKRA haaiduna laainingda KUNDALINIgi marinda INGLAA PINGLAA amasung SUSUMNAA kouba singli ahum lei. masigi maril asida mee amana meditation touraga laairamlen-da hanggat-handaa chatthok-chatsin touba yaai. khongchat aduda thonglon taruk thengnagani. haairiba thonglon taruk adubuni SATA CHAKRA (Ajna kouba ama haaplaga taret) haairibasi. thonglon taruk adugi ming-di

2.1. Muladhara
2.2. Svadisthana
2.3. Manipura
2.4. Anahata
2.5. Vishuddha
2.6. Ajna
2.7. Sahasrara

haaibasini. masigi (3) da yaaoriba Manipura asi KHOIDOU THAMBAAL asibuni. masi yaamnamak maru oiba mafam amani. MAYOL oiba mafam oibagi mayaang maron-da MANIPUR (KHOIDOU THAMBAAL OIBA LAM) haaina kourambani.

3. Mahabhaarat-ki Paandab Arjun-na Chitraanggada loudhuna Brabhubaahan pokkhiba MANIPUR haairiba lam adu masini haaiduna Saantidas-na haaibadagi koukhibani.

- - -
YOGA da MANIPURgi mafam asi henna khangbininglabadi makhaagi link asidasu changbiba yaai.

http://gnosticteachings.org/books-by-samael-aun-weor/kundalini-yoga-the-mysteries-of-the-fire/880-the-chakra-manipura.html

Meetei-na chatpa Hindu laaining


Hindu laaining-da akhannaba masaa mangaa-ni. makhoising adudi-

1. Saakta (Laairembi Durga/Kaali ningba)
2. Seiba (Mahaadev ningba)
3. Ganapatya (Ganesh ningba)
4. Brahma (Tengbaanba mapubu ningba)
5. Veishnaba (Vishnu ningba)

Veishnaba laaining-gi manungda amuk bhaab mangaa lei. makhoising adudi-

1. Saanta (ingthaba/ahaangbagi oiba waakhal)
2. Daasya (manaai oibagi waakhal)
3. Saakhya (marup oibagi waakhal)
4. Madhur (Isor-g oiba nungsi nungon-gi waakhal)
5. Baatsalya (mamaa-machaa/mapaa-machaa-gi oiba waakhal)

Veishnaba laaining asi Bengal amasung Assam-da chatli. adubu Bengal-na Madhur Bhaab-da yumfam oiba matamda Assamese-gina Daasya bhaab oi.

Manipur-da chatliba houjikki Hindu laaining asi Veishnaba laaining asini. masida bhaab mangaamak chennaduna leiba ui. adum oinamak Madhur amasung Daasya bhaab-na mapung oibani.

Laaininghan Naoria Phulo-gi APOKPA LAANING asi BRAMHA DHARMAgi masakni. aduga masina Veishnaba laaining-da naksinna changsillaga Daasya bhaab-ta mapung oina saagatlakpana maram oiraga laaining asibu 'Neo Manipuri Veishnabism' haaina koubasu yaai.