Saturday 17 November 2012

Nongda lairenpakhangba vs Konchin Tukthapa Ipu Athoupa Pakhangpa: first monarch

Nongda lairenpakhangba first monarch 33 AD vs Konchin Tukthapa Ipu Athoupa Pakhangpa first monarch ~ 2000BC. Karambana achumba oidoirino. Amukta yengbiyu: :.... ‘tangja leelha pakhangba', Meitingu nongda Lairel Pakhangba', Ibudhou Pakgangba Linjao' etc. are all fabrications after the 18th century A.D.....Konchin Tukthapa Ipu Athoupa Pakhangpa was born among the Lai peoples. He became the first political Monarch of Kangleipak....."http://www.paochelkangleipak.net/articles/discovery_of_kangleipak_-_8/
Like · · · · November 10 at 7:20am

  • 4 people like this.
  • HanjabamCha Barun ..." ..the first Monarch of Kangleipak, Konchin Tukthapa Ipu Athoupa Pakhangpa is the direct son of Lainingthou Salailel Sitapa........" http://www.paochelkangleipak.net/articles/discovery_of_kangleipak_-_5/ "...
    www.paochelkangleipak.net
    Though most of the Meetei people, who are educated and cultured, do not agree wi...See More
  • Nd Hodamba HanjabamCha Barun-

    1. Laainingthou Sidaba-na Leimaren Sidabi-da Sanaamahi asi pokpa natte. Sanaamahi-di oiba-ni.
    2. Laainingthou Sidaba-na Leimaren Sidabi-da Paakhangba/Konjin Tukthaba pokpani.
    3. haairiba Paakhangba asina Leima taret-ta Meetei-gi salaai 7 pok-i haaina saagatpa school adugi maheiroi amani ojaa Wangkhemcha Chingtamlen.
    4. tasengnadi masi chumdaba theory amani. Salaai 7 asidi tongaan-tongaanba furup kaanglup kayaana punsillaga semkhibani. mapaa amana mamaa 7 tagi oirakpa natte.
    5. Sanaamahi ahaanba saakhiba MEE adugi waari-di mafam maraang khangdana maanghankhigadouri. madu kadaaida leibage haaina thiba chang-i
  • Kanglei Cha Nd Hodamba: prof.oina doc.na natraga link ra natraga lailik maming ra khajik tang happirak u. meetei puya sing dadi kari oina yaobage? meetei furup si gi asengba hourak pham khang ja ning e amukta tak pi yu.salai tarek mak ki tongan tongan ba hourak famgi matang da haibirak u.meetei gi traditional religion gi hourak fam gi matang da su haibirak u
  • Kanglei Cha @Hodam Nirendra: Koupala chingdolda leiramba "Lai" group gi matang da haibirak u. makhoigi hourak pham,makhoina chatlamba religion,belief,culture etc.yamna khangjaning e. Lai amadi Lai-hou hairiba ani mak se to ngan tongan bara natraga amattara, natraga senjin duna khetna hanbara....meetei na meetei oirakpase kamdounano? salai taret mukpu khudum chanduna nongda lairen pakhangbana 33 AD da meetei haina punna koukhibara?meetei haibasi 33 AD mamang da mangang salai khattabu khangnabara?nongda lairen pakhangba se historical figure/person ra natraga semjinbara?asumna poireiton,tangja leela pakhangba etc singji historical figure na natraga semjinba figure ra?proof oina kari laibage houjik aikhoida.poireiton amadi mana luchingduna tibet-mayanmar-southern china dagi migration tourak pa, tang ja leela pakhangba amadi mana luchingduna southern china rombagi migration tourak pa asi achumbara,proof na kari leibage.
  • Kanglei Cha Chinglemba Khuman:houjik aikhoigi senglaba puya sing se scientificaly kayammuk valid oibage.puyada based touduna history sagatpa se kayamuk valid oiba jatno.puya gi matungenna Konchin Tukthapa Ipu Athoupa Pakhangpa ahanba political ningthouoina ~2000BC da pankhi hairiba se archeologically kayamuk valid oibano? natraga 33AD da ahanba oina pankhi hairiba nongda lairen pakhangba sigi matang dagi archeological support kaya leibage amukta khang ja ning e.scientifically, archeologically thigat pa haibase yamna imp.oi.thaigani lairik ta yao e haiduna history punsa da sagat pa di lan gani haina khanjei
  • Nd Hodamba Kanglei Cha-

    doc asiga loinana makhaada inariba khanna-neinaba waarol-singdu haanna paabiyu. makhaa taabasu khannasi.

    http://www.facebook.com/groups/KaSaPu/doc/358304924244051/
  • Kanglei Cha Hodam Nirendra:pajare comment sing ado, adubu scientifically achum base karma bana oigadouribano? amadi aina hangja khiba wahang kara gi paokhumdi fangjade
  • Nd Hodamba nahaakki waahang-singdu karam-karambano? serial naaina haairak-u.
  • Kanglei Cha Hodam Nirendra:(1) Koupala/koubru chingdolda leiramba "Lai" group gi matang da haibirak u. makhoigi hourak pham,makhoina chatlamba religion,belief,culture etc.yamna khangjaning e. Lai amadi Lai-hou hairiba ani mak se to ngan tongan bara natraga amattara, natraga senjin duna khetna hanbara (2)meetei na meetei oirakpase kamdounano? salai taret mukpu khudum chanduna nongda lairen pakhangbana 33 AD da meetei haina punna koukhibara?meetei haibasi 33 AD mamang da mangang salai natraga ningthouja salai khattabu khangnabara? mangang haibasi to nganba mee kangbu ama oirambra, amadi konna meetei da tenkhibara? (3) nongda lairen pakhangba se historical figure/person ra natraga semjinbara?asumna poireiton,tangja leela pakhangba etc singji historical figure na natraga semjinba figure ra?proof oina kari laibage houjik aikhoida.(3) poireiton amadi mana luchingduna tibet-mayanmar-southern china dagi migration tourak pa, tang ja leela pakhangba amadi mana luchingduna southern china rombagi migration tourak pa asi achumbara,proof na kari leibage. (4) houjik aikhoigi senglaba puya sing se scientificaly kayammuk valid oibage.puyada based touduna history sagatpa se kayamuk valid oiba jatno.puya gi matungenna Konchin Tukthapa Ipu Athoupa Pakhangpa ahanba political ningthouoina ~2000BC da pankhi hairiba se archeologically kayamuk valid oibano? natraga 33AD da ahanba oina pankhi hairiba nongda lairen pakhangba sigi matang dagi archeological support kaya leibage amukta khang ja ning e.scientifically, archeologically thigat pa haibase yamna imp.oi.thaigani lairik ta yao e haiduna history punsa da sagat pa di lan gani haina khanjei..
  • Kanglei Cha Hodam Nirendra:(5) houjik houjik matamda traditional religion branch kaya leibage- eg: apokka laining, sanamahi,meetei marup,meitei grup? kari kari da yumpham oigara sagatpano,amadi khetnaba ase karino? karambano ahanbano karambano anoubano? amadi maru oiba lairik na karam karambano?internet ta kari kari paba yaba doc.natraga information fangani makhoi sing asigi matang da.
  • Kanglei Cha Hodam Nirendra:(6) apokpa laining na sijinnariba myek asi meetei mayekra natraga tonganba mayek ra? masigi mayek asigi matangga maukta khangjaning e - hourak fam,sijinnaba jaga/area.asigumna atoppa mayek kaya leibage houjik manipur da mayamna khang nariba meetei mayek asi nattaba? amadi mayek sing asigi scientific claim/authenticity claim na karino?karambadagi karambana hourakpano?
  • Suraj Nameirakpam Tang was the 14th generation ruler of a tribe known as Qi who inhabited the central part of the present day China. He founded the Shang Dynasty (1523-1027 BC); therefore, also known as Tang-Shang dynasty by the ancient Meiteis. They were known as the upper or higher class of people. They domesticated horses and used them for transportation. The rulers paid due attention to agriculture. They also developed glazed potter, silk weaving and making of bronze vessels. It appeared that a group of people from the Tang-Shang dynasty might have moved West following the Yangtze river, and came down the Ningthi turen (the Chindwin river), now in Myanmar, passed through the Somra hill range and settled somewhere at the origin of the Ireel river in Manipur. After settling there for many years, a leader from that group followed the Ireel river and reached Koubru hill ranges to the north-west (~35 km) of present day Imphal. The Tang-Shang people settled along with Lei-Hou tribes, an Asiatic Tibeto-Burman group, who were original inhabitants of Koubru.
    The Chief of Tang-Shang group married the daughter of Lei-Hou Chief, Sinbee Leima and established his kingdom around 1445 BC. He became to be known as Tang-Ja Leela Pakhangba (1445 BC-1405BC) (Tang-Ja=short name for Tang-Shang; Leela=who followed the Ireel trail; Pa=forefathers, Khangba=knew his forefathers, the Tang-Shang people). His wife gave birth to a son, named Kangba. Thus, the first Mi-Tei kingdom was established. Mi-Tei later came to be pronounced as Mee-tei, Mai-tei or Mei-tei at various period; but carries the same meaning.
    Kangba, son of Tangja Leela Pakhangba, ascended the throne after his father’s death. He named his kingdom - Tilli Koktong and constructed a Lai-Yum (a temple) for Saree or Sannamahi God at Waroiching. He ruled over his kingdom for 46 yrs. His wife was Leima Taritnu, daughter of Nongpok Ningthou at the eastern hills of present day Imphal. This indicated that the contact between the people of the North and the East started very early although these places were separated by water until the begining of the 1st centuary AD. At that time Manipur valley did not exist. King Kangba gave the name “LOKTAK” (LOK=water or stream in hillocks; TAK=vast or the end) for the vast water covering the valley. They used dug out boats to communicate between them. King Kangba and Leima Taritnu gave birth to a son- KOIKOI.
  • Nd Hodamba @Kanglei Cha

    1. Koubru-da paallamba laai mayaam haairabadi Apokpa laaining-gi concept-ta leiba Soraren, Laai Paangganba, Nongsaaba asinachingba. Laairembidana Leimaren, Saroi chanu amasung ateising. Konnathangda Koubru amasung mahaakki kaangbusing asinachingba samna paanba yaai.

    Koubru-da Soraaren-nachingba laaiyaam ama leikhribasi Ipuroi Apokpagi naaton-naaolom kaambada chongthokkhiba ngaaktani. Yet-ki kaambada laairembasing amasung Oy-ggi kaambada laairembising asi chongthokkhibani.

    2. Nongdaa-na pumnamakpu khudum chanduna Meetei oikhiba natte. APUNBA MEETEIgi masak asidi matam-gi ichel-ga iroinaduna Chingthangkhomba faaobada chaaoraakna mapung faakhi haaiba masak uba fang-i.

    Mangaang haaibasi meeyoi kaanglup amani. Naaothingkhong-gi matamda Meetei-da tinkhibani.

    Nongdaa Laairen Paakhangba amasung Poireiton asi Historical character ngaaktani. Paakhangba-gi proof-ti eihaak isaamakni. Eihaak isaa asi Paakhangbagi 36 suba meerol-ni. Aduga Poireiton-gi proof-na (a) Paakhangba-gi nupi Laaisnaa (b) Ningol Chaakkouba amasung (c) Luwaang, Khuman asini.

    Taangja Lilaa Paakhangba asidi pre-historical character-ni. Mahaakti Kaangba (1405-1359 BC)ningthou-gi apokpa mapaani.

    4. Puyaa asi asengba amasung semjinba haaina ani fang-i. semjinba asi 1945 tagi 1980 faaobada kanna semjinkhiba thengnei. Maram aduna 1940-80 gi matam asibu PUYAA SEMJINBA MATAM haaina ming thonba paammi.

    Adubu achumba puyaana karambano aduga semjinbana karambano haaibasi iraai laaina khangba ngammi. Khudam oina, mayaam pumnamakna hoi laaoduna yaanariba, carbon dating touduna result fangle haairiba WAAKOKLON HILEL THILEL SALAAI AMAAILON PUKOK asi semjinba puyaani haaibasi tarang-tarangna khangba ngammi. Archeology-gi waafam adudi makhoigi mari leinaba waarol-singna sougatpa ngaaikhisi.
  • Kanglei Cha atoppa wahang gi paokhum su pibirak kani hai na tha jei
  • Kanglei Cha wahang khaha amuk: (7) mee o khara na nongda gi aoiba dhar di meitingu charairongbani hairi base kayam achumbano?meitingu pamheibadi mayang lainingba bishnu/gosai amadi chingmee naga/chothe? nigol macha ni hai.charairongbana noujok khibani hai.aduna pamheiba asi nongda pakhangbadi lairadana meetei e faoba chen khide hai..masi kayamuk chumbano?amadi prof na kari no?
  • Kanglei Cha (8) meitingu chingthangkhomba asibu mapa mayang macha ni hai? kaya muk achumbano? proof na karino?
  • Kanglei Cha (9) ojha gi matung enna, hairadi meetei semkhibasi meitingu chingthangkhomba gi matam faobani haibiri.meetei furup semkhribasi kari karam ba furup ki meeo kaya pullaga semkhribano? salai taret khaktagi meeo sing ro natraga atoppa meeo kanglup su yaobra? yaoradi kari kari kanglup ki meeo sing no? masina takpadi meetei kanglop si mapa amattagi macha natte haibani? proof na karino?
  • Kanglei Cha (10)meetei salai saret ha hainari mayamna, achumbara? taret ra natraga mapan ra? proof na karino.
  • Suraj Nameirakpam (1359 BC)
    Koikoi ascended the throne at the age of 25 yr. From this day, the dating of Meitei calender (Cheraoba) known as Mari-Fam was introduced. Hence, 1359 BC will be 25 MF, and 2000 AD will be 3364 MF in Meitei calender taking the birthday of KOIKOI as 00 MF. The surnames Koikoijam, Keirambam, etc. were started from this time. Mariya Fambal-Cha (Koikoi) and his wife, Lee-oi Nungoibee had two sons. His first son, Pong left his parents early to start his own kingdom, so his second son, Kaksu Tonkonba (Born on 3rd November, Meitei Hiyangei month, 1355 BC) became Meidingu (Ningthou or King) around 1329 BC. Meidigu Tonkonba was born prematurely at 8 months, hence the nickname Kaksu (for dwarf or not matured) was given when he was a child. Urum Khou-Chonbi was his Queen.

    (~934 BC )
    There were no recording of Mari-Fam (dates of kings) at this period. Meidingu Korou Nongdren was a great Pa-Khangba (he who knew his forefathers). During his time, all people lived peacefully and other groups also respected him. His Leima, Queen, was Thadon Leima Lairembi. They had two sons. Kuptreng, the elder was taught the art of administration whereas the younger, Sentreng was taught the art of leadership by his father. Accordingly, Sentreng became the king and Kuptreng became the administrator.

    (34-18 BC)
    The region where Myanmar (Burma), Tibet and China meet was once known as Khamtilong or the region of Khams when there was no name for Burma, China, India, etc. Khu, Nung, Lei, Hou, Chakpa, Mon, Lotha, Nga, etc. were the tribes who lived in the region of Kham in the old days. Tai-Pong-Pan was the name of the present Manipur known to the people of Kham-Nung. For about 700 years, there were no rulers in what was known as Tai-Pong-Pan. So some people of Tai-Pong-Pan invited Thongarel, Kham-Nung Saowa, the great man of the Nung tribe, to rule over Tai-Pong-Pan.
    By that the time Thongarel was old enough. So he asked his younger brother Chingkhong Pireiton to go there and rule over the region. Poireiton had already lost his wife after having four sons and two daughters. Thongarel offered his second wife Leima Leinaotabi to accompany Poireiton who also accepted the offer. They crossed the narrow Chaukan pass from the region of Kham and sojourned in the Hukawng valley and followed the course of Chindwin (Ningthi) river and then trickled through the norther region of the present day Ukhrul district of Manipur to reach the source of Iril river. Poireiton settled somewhere near northern Kanglatongbi from where a vast water extent and swampy areas could be seen stretched towards the south.
    Poireiton worked hard for the unification of the people inhabiting along the Koubru hill range. In his journey from Kham, Poireiton was accompanied by tribes of Chakpa, Nung, Kham, Mon, Khu, Nga, etc. who were all neo-Tibetans. Under the leadership of Poireiton, all the people including the original Tang-Shang people lived and inter-married together. It appeared that they were Buddhists in approach. During his reign, the kingdom was known as Poirei-lam (the land of Poireiton) and the people were called Poirei-Meetei. The accounts of Poireiton and his followers’ migration were recorded in a msnuscript called “Poireiton Khunthokpa” in a perfect prose.

    (33-153 AD or 1431-1551 MF)
    Nongda Lairen Pakhangba was the son of Leinung Yabirok (mother) reigned in the 1st century AD. He married Laisra, a daughter of the line of Poireiton kings. Nongda Lairen Pakhangba and Laisra ascended the throne in 33 AD on one Monday at Kangleipungmayol, the name of his kingdom, after making bards sing “Ougree” a song sung in praise of the god for prosperity of the King and his people. Meidingu Pakhangba was an able descendent of Ningthou Kangba and Tangja Leela Pakhangba; but, the accounts of his father has yet to be traced although Tupu Likleng alias Luwang Langmaiba was suggested his father in “The History of Manipur” by W. Ibohal Singh. He started moving his kingdom toward the low lying areas after the water in the valley started draining slowly at Ching-Nung-Hut in South-West Manipur. He named his palace Kangla [dry land]. From him, the Mangang clan originated. When he was a young boy, he used to catch fish at the source of Ireel turen. One day he came across Kouba Angang-nga who tried to invade his father’s kingdom. He stopped the approach of the enemy. He was a great patronage of Sanna-Mahi. During his long life, Meiding Pakhangba was known as Leinung Lonja Pakhangba and Lolaang Pakhangba and attained the status of a Lai-Ningthou (God King). Cheitharol Kumbaba chronicle started from Nongda Lairen Pakhangba.
    “Here, one should not be confused with Meidingu Nongda Lairen Pakhangba and the PAKHAGNBA GOD of Meiteis, the younger brother of Sanna-mahi, the son of Yaibirel (Atiya Kuru) Sidaba and Leimaren Sidabee. The story of Sannamahi and Pakhangba are of religious concept reflecting the origin and the creation of life on earth. The story of Sanna-Mahi faith of Meiteis is briefly desribed. “When there was nothing in this Universe, it was known as Ting-Ka-Kok or total emptiness in the Ancient Meitei verson. Atiya Kuru Sidba (Atiya, the vast and empty sky; Kuru, the round or circular hemisphere; and Sidaba, never ending or no birth and death ever present) asked his elder son Sanna-Mahi (the liquid of life spreading in all direction like the rays of the Sun, so also the Sun God) to create all the life forms on earth. After Sannamahi created the living beings, Atiya Kuru Sidaba, the god-father wanted to appoint a leader to protect the living and to lead a happy life on earth. Accordingly he sent his son Pakhangba to earth to sustain and propagate life there.” In course of time, Pakhangba became the protector, the king, and was also represented with the symbol of a Dragon God. The Sannamahi laishon (also the worship of Sun) became an everyday life of Meiteis with verbal chantings and singings and was common to all people. On the other hand, Pakhangba laining (mediation) became an art of looking into the self by the self for the self, which was coined as Nung-da Hee-ri Kon-ba. No verbal chanting was allowed in Pakhangba laining and required deep concentration and meditation; therefore, it was performed by Kings, Nobles and Maichous (scholars) to enlighten his self and to be able to rule the kingdom prosperously.
    With the Sanskritization process of Meiteis, after conversion of the Kings to Hinduism toward the beginning of the 18th century, Meitei Gods were transformed to align with the Gods of the Hindu mythology. So, Pakhangba became Siva Mahadev and the representation of the Dragon God was dubbed to the snake god, Ananta of Hindus. Panthoibi, the God of prosperity and of war became Durga. Thangjing, the Supreme God of the Moirang Kingdom, was attempted to be personified as Vishnu. Nongpok Ningthou, at the eastern hills of Imphal, was substituted for Barun or Baruni for the rain god of Hindus. Atiya Kuru Sidaba became Atiya Guru Sidaba. But, Kuru is not exactly Guru, the Sanskrit meaning of a Master. In Meitei, Kuru would also mean a scholar of all round knowledge, taking the concept of the limitless semi-circular hemisphere, Kuru Koiba. Mangang Kuru, Luwang Kuru, Khuman Kuru, etc. were the titles of scholars of respective Meitei clans
  • Kanglei Cha (11) ojha kharana akhang ahei kharana claim touri - meetei kanglup asi/kangleicha kanglup asi 2000BC mamang dagini hai.meetei mayek BC dagi sijinnaba houkhi hai. meetei singna ehan hanja 0/zero sijinnaba houdok khi hai.meetei religion si hindu religion dagi yamna henna halli hai. amadi asi gumba claim faoba touri: malemba meeoba/modern man asi kangleipak tagi houkhiduna atoppa continents singda sendok khi hai amadi african origion of modern man gi theory du lalli na hai.masi mayam asi kayamuk chumbano.amadi proof na kari no amukta khang ja ninge. amadi meetei/kangleipak/kangleicha asigi ehan hanba hourak pa chahi chourak pasi kaya muk oidoino?amadi kadai dagi hourak pano?meetei lon/mayek na kayam koirabano?atoppa lon haidi tibeto-burman/sanskrit ka karimatta mari leinadana naitom hourak para?
  • Nd Hodamba 5. (a) Apokpa laaining – masida logo tinnadaba masaa ahum lei. Amusana-na luchingba, Waakchingna luchingba amasung Manggi-na luchingba
    (b) Poirei Apokpa Laaining (Ithou Ikaan Sidaba)
    (c) Sanaamahi Laaining
    (d) Laainingthouism
    (e) Paakhangba laaining (masi tapna-tapna mami saamthare)
    (f) Satjal
    Akuppa marol-di nahaaksu khangnaba thijillu. Saairaga inbadi khadaang chok-i.

    6. Apokpa Marup-na sijinnariba mayek asi MEETEI YELHOU MAYEK kou-i. masi Laaininghan Naoria Phulo-na Meetei mayekni haaiduna puthokpirambani. Laaininghanda laaiyoiba ahan-na taakpirambani haaibasini.

    Adubu lannaai oiba mityengda mayek asi Laaininghan-na mahaakki matam-da Meetei mayek leitabadagi leihannaba semkhibani haaina lou-i. maramdi Laaininghanna MEETEI MAYEKki khonggul kayaarak likhi adubu devnagari-nachingba mayek asibu meetei mayekni haaiduna ahalsingna uhanbibadagi ningba kaairaduna meetei mayek leihannaba hotnabada semkhiba mayekni haaibasini. MEETEI YELHOU MAYEKki mataangda
    haaigadaba ateisu leiri.

    Ateisu khara leirammi. Pumnamak-ki daabi adu thaadoknare. Houjik chatnariba asina WHTSAP ta yumfam oiraga achumbani haaibani. Adubu WHTSAP haairiba laairik adudi 1945ki matungda semjinkhiba chirol changba laairikni. Adum oinamak houjik chatnariba asigi achumba lei. Maramdi mayek asida iba chirol changdaba laairiksu leiba thengnare.
  • Nd Hodamba Kanglei Cha-

    7. madu Sanaamahi laaining chatpa-singna semgatpa araanba waarini. asigumba waari saagatpa asimakna makhoigi makhongda masaana singjangna yaansinjabani/yaallaragadabani haaibasi makhoina matamduda khangkhide. houjiksu khangdri adubu kuiraroi, ngaaiyu. makhoi asini makhoina paamba puyaa mayaam ama isinkhibadu.

    8. Paamheiba, Chingthangkhomba, Churachand amasung Bodhachandra asi maraal sibiraba ningthou marini. makhoigi achumba adu houjik-ki meerol-gi hei-singba kharana meecham-da laanna uhanbibani.

    9. MEETEI haaibasi masing thingamdraba kaanglup machaa kayaamarom-na punsillaga sembani. kayaano haaibagi chap chaabadi khangbada amasung haaibada araaiba thabak natte. khudam oina Ningthoujaa asida kaanglup mari-dagi taadana leiba ure. Chenglei-da mangaadagi taadana leiba ure. aduga Khaa-Ngaangba-da ahumdagi taadana leiba uri asinachingba.

    10. Meetei-da 3, 7 amasung 9 gi maru oibasi yaamna lei. Salaai 7 asina achumbani. 9 aduna atoppa concept amani. aduga kaanglup-sing punsinnarakpada 7 oikhibani haaibagi ayiba saakhidi leite. 7 semkhibani haaibasu iduna leiramde. masi unwritten-ni.

    11. meeyoi kaanglup pumnamakki universal divine line amamam leinei. maduda makhoina ahaanba khunthokpani aduga ateida sandokkhibani haaina linaba ngaaktani. atei ahenba waafam-di adum paasilu taasillu. achumba khangnaba hotnaba haaibasimaktabu tahaa-tahaaba yaade.
  • Ningthoujam Saratkumar Meitei Oja eyamba mathakta hangnariba wahangsingi maraktagi makhagi asi gi marik chumba paokhum thambirakani haina thajajei.
    (7) mee oi khara na nongda gi aroiba dhar di meitingu charairongbani hairi base kayam achumbano?
  • Nd Hodamba masi chumde haaiba ing-git mamaangda thamjakhrabani Ningthoujam Saratkumar Meitei.

    Paamheiba asi Charaairongba-ga fambaal tongminnakhiba Leimaren Nungthin Chaaibee-da pokpani. Charaairongba asi Nongdaa-gi chaaron-suron oirabadi Paamheiba-suni. masida chingnaningaai karisu leite.
    - - -
    ahenba waa khara-

    1. Charaairongba ningthou asi paa-gi paanggal yaaodaba ningthou ama natte.
    2. Vishnu Goswaami laaktringeidana Nungthil Chaaibi meerollabani.
    3. Nungthil Chaaibi-na machaa kannaba hotnakhibadu ningthougi ee oibagi lemna maanghanningdaduna toubani. Gosaai machaa kanba natte.
    4. Mayaang Gosaai machaa amana meecham nupi amada pokpa oiramlabadi Paamheiba-gi matik mathounaa aduk yaamna leiramloidabani.
    5. Vishnu Gosaai-gi paandam-di Leimaren Nungthil CHaaibi-da mahaakki angaang pokpa adu natte. Leimaren-gi thoujaal-dagi Meetei leibaak-ta leiduna mahaakki paandam oiriba laaining adu sandokpa adu oigani haaibasini.
  • Ningthoujam Saratkumar Meitei 'Charaairongba asi Nongdaa-gi chaaron-suron oirabadi . . '
    masini eina khangjaninglibasi, Charairongba si Pakhangbagi chada ra sini.
    Paikhomba asi charairongba gi mapani, Paikhomba gi mapasi Pakhangba gi paringda karamba ningthou no?
  • Nd Hodamba Ningthoujam Saratkumar Meitei-

    Charaairongba asi Paakhangba-gi chaadaa-ni.

    Meidingu Khaagemba-gi majaa ibungo Tonaaba (Nongpok Khongfen Thouba) na Naosam chanu Thangdaa Pithet Leima Taangjakhombi paanduna Paaikhomba pok-i.

    Paaikhomba-gi machin-manaao ahum-ni-

    1. Sanaa Hihonhan
    2. Paaikhomba
    3. Tonsen Ngamba.

    Tonsen Ngamba asina Khayoiron Ngaangbam Chanu Ngaaikhong Ngambi paannaduna ing 1673, ingaa thaagi mangaani paanba Thaangja numit-ta Charaairongba asi pokpani.

    Paaikhomba-gi mapaabung Tonaaba asi ningthou oikhide. Tonaaba-gi machin-manaao ahum-ni-

    1. Khongjomba
    2. Khunjaaoba
    3. Tonaaba

    Meidingu Khaagembagi tungda majaa ibungo Khunjaaoba-na ningthou oi adubu mahaakki chaada leikhide aduna manaao Tonaaba-gi machaa yaaima Paaikhomba-na ningthou fambaal fangkhibani.

    Paaikhomba-su chaadaa samthade aduna manaao Tonsen Ngambagi majaa ibungo Charaairongba-na Meetei ningthou fambaal kaakhibani.
  • Naoria Yennou Sana ojha nd d aigi oina wafam amata hanggatchage marakta MEETEI YELHOU MAYEK ki matang ama loihoudabagum mapung fahoudri leihouriba kharadusu thambiu khangjaningbana haijabni amagana houjik chatnaraba mayek asi asengba ni haibagi khudam pandam leire hairibasi doc oina leirambra natraga lairik puya oina fangnarabara ojha g mafam yetchaba natchade lemhouba makhak kharadu yamna khangjningbani.
  • Naoria Yennou Sana ojha nd d aigi oina wafam amata hanggatchage marakta MEETEI YELHOU MAYEK ki matang ama loihoudabagum mapung fahoudri leihouriba kharadusu thambiu khangjaningbana haijabni amagana houjik chatnaraba mayek asi asengba ni haibagi khudam pandam leire hairibasi doc oina leirambra natraga lairik puya oina fangnarabara ojha g mafam yetchaba natchade lemhouba makhak kharadu yamna khangjningbani.
  • Nd Hodamba Naoria Yennou Sana-

    phonetics -ki mityenglomdagi yengbada MEETEI YELHOU MAYEK asi yaamnamak khumaang chaaosinna leirabana maram oiraga waahang khara thorak-i. madudi-

    1. mayek asimak laaioiraba ahal-singna Laaininghal masaa-da sinnabirambara?
    2. Laaininghal masaana Meetei-gi mayek leitaba (mahaakki mityengda Meetei mayek haaiba ama leiramde) adu leihannaba semlambara?
    3. Laaininghan-gi mingda kanaagumba Manipuri grammar khangba (kaabak-kaabak) amana semjinbara haaibasini.

    masi thibagi khongchatta leiri. ateisu thigadaba leiri.

    houjik chatnariba Meetei mayek asimak chap chaaba masakta leirambara haaibadu yengsinbadi changli. adubu-

    1. Laaininghal-na T C Hudson-gi THE MEITHEIS adu paaramlabadi maduda Meetei mayek thengnagadabani. Laaininghan-na Hudson-gi laairik asi mamingdi taakhi adubu paabadi fangkhidaba maalli.

    2. Baraak tampaak-ta National Manuscript Mission-gi makhaa-da numit 10 gi-gi survey ama chatchakhi. maduda houjik chatnariba Meetei mayek asina iba korbek/puyaa kayaa leiramba thengnarakkhi.

    3. MEETEI YELHOU MAYEK asina iba laairik amatta Laaininghan-na ibiramba SAKOK THIREN nattana leitaba asina mayek asi marakta sembani haaibasini.

    mataang asida ningsinghouba yaaba amana-

    houjik chatnariba MEETEI MAYEK asigi iwaai inin asi MEETEI YELHOU MAYEK ki iwaai-inin aduna piba ithildagi semba oigani haaibasini. masing mayek-su MEETEI MAYEKna MEETEI YELHOU MAYEKtagi loure. aduga iwaai inin asi thaainagi puyaa-da yaaorambani haaina utliba WAAKOKLON HILEL THILEL SALAAI AMAAILON PUKOK haairibasisu APOKPA LAAINING bu masak munna khangba ahal amana lounam chiron touduna ing 1945 gi matungda isinkhiba laairik-ni haaibasini.
  • Naoria Yennou Sana yamna nungaijei ojhana wakhallon pibiba.. thagatchari.. matung d mayekka mari leina aina khangja tajba kharasu mafamsida thamjage taanaba mityeng d oina.. wafam amaga handak aina yumda leirubda mayek 1 fangnei photo oinani kapthorakpani kori d hakpa mayekni aina hangnabada yelhou mayekki "nong" mayekni hairi karmba sagei pibagi esaifu senmitno haibdudi thabkki charangnabda kaojare ai matung d upload toujarakke ..
  • Nd Hodamba Naoria Yennou Sana-

    nong mayek adu oiramgani khalli eina thokluba matamdasu Apaan-gida urakkhibagum tou-i.

    tongaanba status amada upload tourak-u, khannasi. nahaakna khangba pumnamak share tourak-u. MEETEI YELHOU MAYEK-ta eigi knowledge yaamna leite. mayaam punna afa-fatta khannaminnasi.
  • Ningthoujam Saratkumar Meitei Pamheibasi Charairongbagi asengba macha oirabadi karigidamak masagi machabu manghangey hotnariba karigino?
    Vishnu Goswami karam na sikhi amadi karigidamak hatkhibagey?
    Chairairongba gi atopa macha leibra, leitragadi karigi leitribano?
    Wafm kharasi ga mayek senghanbiradi nungaijagani.
  • Nd Hodamba @Sarat-

    1. Maaibi laaifaao-da 'mahaakpu haatlaga khubam mullaragani, leibaak waathok chaaogadouri' haaina faaoba asidagini haaina louba yaai. atei waaridi laanna sandokpibani. laanna sandokpada Vishnu Goswaami-gi waari asi yaaorakpani.

    matam aduda Leimakon-da nupaa changba yaaramde. Leimakon-da changba yaaribasi FEIDAA khakta-ni. FEIDAAdi khangatpani nattraga sembani. aduga maru oina Leimaren-gi sanggaai-dadi amuk henna cheksinningaai oiribani.

    2. changba yaadaba leimakon-da Vishnu Goswami-na changluba-gi waathokta cheiraak piba oina angaang olhankhiba oiramba yaai. masi puwaarigi lamaaida laachallamba thengnadri. thiri. makhwaangda nung pullaga isingda thaadaduna haatkhi haaina panbadi thengnei.

    3. Charaairongba-na nupi mari lourammi. Paamheiba nattaba mahaakki atei majaa ibungo-singdi-

    3.a. Saapam chanu Atombi-da Loiyamba
    3.b. Hijam Chanu-da Khambaangba
    3.c. Thaangjam Chanu-da Khamlaang Pamsaaba amasung Maansaai Khwaairaakpa pok-i.
  • Ningthoujam Saratkumar Meitei Pamheibana mapa hatkhraga ningthou oibada atopa pokminadaba machin manaosingna yetkhidabara?
    Eina taramba wari ga manadrey aduna wahang khara thamjabani.
    Pamheiba ga charairongbaga ehan hana karamna thengnakhibagey.
  • Nd Hodamba @Sarat-

    1. Paamheiba-na Charaairongba-bu mapaani haaina khanglaba matungda haatkhiba natte. masi ningthou ngamba angamba ama (maming ningsinglaga haaijarakke) na insinduna haathanbani haaiba waari lei amasung madu eina thaajei.

    2. matamduda ningthou sembagi chatnabii asi leirammi. haairiba angamba asina Paamheiba-bu masak khang-i, maramdi mahaakki khujin thouraangdagi Paamheiba-bu Thaanggal Khullaakpi (Nungthil Chaaibi-gi mataa) kouduna theidokpa ngamkhribani.

    3. ateina khudong chaaba louraktringeida mahaakna insinduna ningthou haathallaga Paamheibabu masak taaktuna ningthou fambaal fanghankhibani haaibasini. masida angamba asigi masaagi marannaai kaannaba kayaamarom leiramba yaai.

    waari asida kupthana khangnaba hotnaba yaariba waafam amana- Paamheiba-na mapaani haaiba khanglaba matungda maangonda insilliba angamba aduda saaokhibra saaokhidabra haaibasini. Paamheiba-na mapaabungbu taana thinba matamda angamba asinasu taa paangkhi haairi. siramdaaida Charaairongba-na machaa-bu kousinduna ningthou oijaruro haairamba waahei ngaakpa oina ningthou fambaal fangkhibani haaibasini. adubu abhisaap-su tourammi - eina nanggi nakhutta thawaai thaaba asumna nangsu nachaa-gii makhutta thawaai thaaba oiyu.

    4. ningthou-gi waa ngaakpa asina maram oiraga fambaal fangba oiramba yaai. yengnarubadasu Paamheiba asi mamaana Leimaren oiringei-da naaopukhiba oibada fambaal fangbada matik chaai.

    (mahaakna mayaang machaa oirabadi Loiyamba, Khambaangba, Khamlaang Pamsaaba amasung Maansai Khwaairaakpa-na laan houramba-su yaarambani ning-i. mapaa haatkhibagi laman faaoba khumnaba hotnakhiba ude.)

    5. waarigi matung inna Charaairongba-na THAANGGAAL khun-da loi thouba thouba chatpada paam yaanduna leiramba urubadagi machaa sakna pukhatlaklaga Haao machaa loisang lingkhattuna yokkhibani haaibasini.

    makhaa taana cross check touningaai leiri.
  • Naoria Yennou Sana wakhallon khibik taraamna okchei amsung wafam wahang taanaba oina thamjningbdi ningthou pamheiba meetei e asengbara ..? oiba oirgna kari maram lebnano mapaa mapu meetei sagei maanghanbagi thourangna athoiba lamchat oiramba ..? karigi damaktano matu sollabi migi matu mironkhrabibu mapuroiba haatokpagi pukchen oiriba pamheiba ningthouna .. asibu meetei e asengba oibnara ..? meetei haibse asibura..? tukatchei meetei mapok ... haimanba oigadra ..?
  • Ningthoujam Saratkumar Meitei Charairongba hatpada mateng pangkhibadu Selungbanani. Mahaki macha nupi Pamheibada thajanabagidamak mahakna poram yatpani. Macha nupidu Pamheibagi nupi oikhibani. Maming chap chana kaokhrey (dipa apanabi) haibra keinom toubani.
    Eina khangbafaobada Pamheiba na selungba bu saokhidey maramdi selungba gi macha nupidu mahakna loukhi. Ramandi laining da ehan hana laiming loubasingi manungda selungbasu amani.

    Lakliba maru oiba wahangdi Pamheiba na meetei e asengba oiraga karigidamak maichou singna haiba tadana ramandi laining loukhribani. Mapabung Charairongba haktaktadi loukhidabani.
  • Nd Hodamba Naoria Yennou Sana-

    1. Paamheiba Meetei ee asengbani. mahaakna meetei saagei maanghanba natte, anouba chatnarol lousinbani.

    2. matam aduda mee-gi nupi munduna louba asi chatnarammi. khudam oina Chenglei ningthou Thaang-yi Khongjomba-gi nupi thaa mangaa meerollabi Yaaoreima chanu-bu Meetei ningthou Naaokhamba (411-428 AD)-na munduna lou-i. Naaofang Ahanba amasung Naaofangba-gi waarida Naaofang Ahanba asi Meetei ningthou machaa natte Chenglei-dagi meerollakpani aduna Meetei ningthou fambaal-su fangkhide. Naaofangba-na 428 AD-da Meetei ningthou fambaal kaakhribaduni.

    nahaakna yumnaak ani punba yumnaak thengnarabadi maduda asigumbasu yaaoribani.
  • Naoria Yennou Sana wahang yamna lei adom n faoba gum aingondsu@ N S K asengba paokhum kadaidano..?
  • Naoria Yennou Sana ojha g mathakta panbiriba wafam asi meetei puwari eba singna pamheibgi waaribu matam aduga chanahanduna chunahanbni haibse aigi mityengda ubgum oina thokhalli.
  • Nd Hodamba Ningthoujam Saratkumar Meitei-

    1. "Pamheiba hatpada mateng pangkhibadu" haaigadaba natlammoi "Charaairongba hatpada mateng pangkhibadu" haaigadaba oiramgani ningi.

    2. hoi adumna taakhiba leikhi. asengbadi chap chaana thengnadri. Selungba adugi maming "Haaobam Sagol Makok" koui haaibasu takhibani. adubu Haaobam chanu kanaa loubage haaibadu thiba changli.

    3. Paamheiba-na karigidamak RAMAANANDI/RAMAANDI laaining-da aduk yaamna thawaai yaaorubano haaibadu eikhoina thifam thokli. houjik pinariba waarol-sing asi Paamheiba-da maraal siba nattana atei natte. aduna madu lousinba ngamdri.

    maaichou-singna haaiba faaoba taakhidriba karigino haaibasi maraal siba nattaba asengba waarol-du khangba paammi. eisu thiri, nahaaksu thiramgani. asengbadu punna khangnaba hotnabada mateng paamjei.
  • Ningthoujam Saratkumar Meitei Hoi asoibadu semdokchakhrey.

    Eina thengnakhibada Charairongba na Ningthouja gi aroiba chadani haiba wafamsi Hudson gi The Meitheis tasu yaobagum toukhibani.
    Chumba chumdaba duna amani.

    Pamheiba bu 'ningthem' haina maichou singna koukhi hairi maram na mitopna laina thembada enli haibagini. Chingdagi hourakpa oibana amadi ningthou leimaren na naokondaba oibana leibaki achumba firep lepa ngamkhidaba oirambasu yai.
  • Naoria Yennou Sana ND@ 1. OJHA anouba chatnrol mityeng lousinba asi oiramlagdi tarang hiren, rocket kumba sabagi pukchen oiduna meetei oiriba aikhoigi chaokhatpa touramba yarmdabra ..? matam adudi atoppa malem amadadi yamna chaokhatpa oirabni. 2. asengba aoiba oikhiba khibik thiduna puthoktuna malemna khangnaba houjikki matm d tounriba asidi(discovery chennel) gumbna touriba khibiksi waakai touba oina louba taabgum oihanbdi pamjade.. ai fei-fatte khanglagdi fatlamdba oirgdi asoiba chumthoknariba oiroidbra..?
  • Nd Hodamba Ningthoujam Saratkumar Meitei-

    nahaakki NINGTHEM gi etimology adu chaanaba waatli haaina khalli. NINGTHEM haaibasi NINGTHOU MACHAA da kounabani. etimology-su asini. NINGTHEMCHAA dagi NINGTHOJAA laakpani. masina apunba kaanglup-pu khangnabada NINGTHEM-na mee-sing adubu khangnabani.

    Meetei ningthou fambaal asi mee amana hekta tongba yaade. tongdringeida leipaakki chatnarol haanna tambiduna khanghanba asi chang-i. Meetei-gi thaainadagi chatnarakpa chatnabi adu Paamheiba matamda kaallamgani haaiba thaajade.
  • Nd Hodamba Naoria Yennou Sana-

    Paamheiba-gi matamsi 1709-1748-ni. aduga matamduda rocket leiramgani haaibasu thaajade aduga matamduda leiramlabasu ningthouga unakhide. paao faaonakhide aduna lousinkhidaba oiramgani ning-i.

    asoibadi chumthokkadabani. ahaanba asoibadi Paamheiba-da maraal siba asina ahaanba asoibani. chumthokpadi masidagi hougadabani.
  • Ningthoujam Saratkumar Meitei 'Ningthem' haibasi Pamheiba ningthou mamangda kounarambara?
  • Nd Hodamba Ningthoujam Saratkumar Meitei-

    madu yengsinba ama changli.
  • Ningthoujam Saratkumar Meitei Eina khangbafaobada kounaramdey, Pamheibada ehan hana koukhibani maramna mathakta thamjakhrey.
  • Nd Hodamba Paamheiba-gi matam-da ihaan haanna kounarabasu nahaakna piriba etimology adudi achumba maande.
  • Naoria Yennou Sana pamheibagi ee sengba sengdabdi mahakki lamchatna sajtna takcharamlabni amasung pamheiba kanano karino haina neinaribnina hiram asida fana touramba fattana touramba wafam khibksu lak e karigumba mahakna afbta tourmlgni mahakki afabta oina aikhoina wari sanarmgni adubu mahakki touheidba thourmsing aduna aikhoigi mityeng d araanba oina ubse maraansiba natchade mhakki thoudou aduna matomta lakpa wafamni .
  • Naoria Yennou Sana wafm 1na meetei g ee asengbmk oirmlbd mahakna toukhiba khwadgi asoiba adudi tourmloi mayang laining khak sandoklamlbsu adubu ee adudi mapa mapu mitopki ee oikhibnina makhoina pamjkhiba touhnnikhiba haiba haibtbu thumlb khoihigum thaktuna yajkhibni karigumba mapu mapu meetei aikhoigi ee oirmlbdi mapudousingna ningthou g afa fatta taktuna yet k oiga oiriba ebudhousing adugi mawaa khajiktsu lourmgdbni ekai khumnargadbni.
  • HanjabamCha Barun mayambu amadi ojha bu thagat chari..claim amadi counter claim mayam asina amukka henna chayetnahalle..masina takpadi ningthina thijanba ama yamna maru oi haibansini.
  • HanjabamCha Barun manadaba theory sing asina maram oiduna amana amabu nungshina handre,thana nahandre.amadi asigumba view points mayam asina meetop sing na su aikhoigi histry amadi lairamliba lairik sing asibu aurthentic oina udare.histry amadi culture bu laining laisol gi mityengda khatamak yengduna amadi karigum benefit ama fangnaba yemdoktinu sandokpa haibasi yamna laibak thibani.mayam punna achumba ama thiminaba ama darkar oire.
  • Kanglei Cha gyan ga tadreda...histry yamnandana...
  • Kanglei Cha adubu ojha singgee wapham sing asina takphire mayek aikhoigi manipur asi houjik faoba achetpa hiram kharadadi histry leitri haibasini..ojha mayamgi waakhal - adu oiramba yai ada oiramba yaiba nattana...
  • Kanglei Cha manipur archeological society amadi historical society na mechang mekhai naidana kupna thijanba ama darkar oiri
  • Kanglei Cha khudam oina hairabada: meetei gi hourak fam gi matang da fao ga scholars amadi makhoigi view point yammandana gyan men amatta tadre
  • Kanglei Cha Meetei origin: (1 ) sanamahi na laigi image yengduna mapa gi yathang louduna koubru da sakhiba jeeva sing ne? makhoidagi meeoba jati sing asi malem pumba thongna sandok khibani.aduna koubru asi modern human being gi origin ni?(2) tangja leela pakhangbana luchingduba chinadagi tang-shang meeoi mayamga laktuna koubru da leiramba lai-hou tribe ma yanshinnaduna sagatkhiba meeo kangbuni? masida lai hou hairiba kanglup asi gi matang dadi thoina fang de information.akhangba yaobiradi share toubirak u? (3) nongda pakhangbana amadi magi kanglup sing ni.poireiton na luching duna lakpa meeoi ga punsinduna amadi ningthouja sing na meeoi furup mayam ama matam matam gi oina punshinduna apunba meetei ama oina aroibada meitingu chingtamkhombna semkhiba kanglup ni.amadi laingak nunagai naba yek salai khaidok khibani? (4) african dagi southeast asia tamna lakkhiba meeo kanglup amana semkhibani matam gi matung enna (5) amadi anouba concept ta : - genetic engeenering amadi biotechnology sijinnaduna' Lai' hairiba mapandagi/malang dagi lakhiba (alien/extra terestrial) sing na semkhibani jeeva kanglup ni???? ..mayam kari khanbiri amukta comment pibirak u...
  • Kanglei Cha ..(6)..china romdagi lakhiba 'Tai' kanglup ka mari yamna lainaba meeo kanglup ni.'mai' haiba mei ningba meeo kanglup amadi tai haiba eshing ningba meeo kanglup ani ase punshinduna meitei sakhibani haina su tajei...yamnanadaba ngan tadre...??
  • Kanglei Cha Nd Hodamba Hodam Nirendra : yamna thagatchari ojha bu...chayetnaba yammandaba gyan ga amatta tadre..marambana achumbano karambana semjinbano haibase...adubu ojha gi view point asisu yamna mong chumme haina khenjei...atoppa singji view point na last ta dharma romda hek ta tarek e...kahngdreda.....khangjaning ba kari su leijei share toubirak u: (12) lamangdon bu karamba matamda kanana vishnupure haina koikhibano amadi maram na karigino? pamheibana vishnu gosai/goswami gi maming louduna thonkhibara, natraga meitingu kiyambana pong ningthougi khudol adugi maramdagi thonkhibara? pong ningthouba pirak khiba pheiya adu vishnu ni haibagi kari khudam leibage? (13) meitingu chingthankmba na maram da ta khoushakhi haibase achumbara? ta khoushabada mahak ki nungpak ta khonggul takhi hairibase achumbara? achumba oirabadi karam na nungpak ta khong gul takhibano, amadi adugi nungpak tu houjik kadaida leibage? (14) meitingu chingthangkhomba asi yamna pang dana ningthouni haina meeo khara na hainari ashi kayamuk achumbano? mahak na ahom gi sarbarda angouba samu fakhida leite hairibasi na kayam chumbano? mahak na kari gumba fakhiba thok labasu samu ado ateba mahak pu masak khangba meetei leibak tagi burmese sing na tankhaibada ahom leibak ta chen khiba meetei ningthougi samu ni haibase na kayam achumbano? keithel da leiriba samu makhongi samu ado meeyamda lanna uhannaba gi damakta sakhibani haibasina kayam achumbano, amadi keithel gi samu makhong gi murti gi historical oiba basis na karino?
  • Suraj Nameirakpam kanglei cha eidi nahaki point 5). aduda thajari alien gi wafam adu.
  • Kanglei Cha Hodam Nirendra:(15) mahak na machanipu vhimbati da nattaba thou ong kaya toukhi haibana chingba ahennba wari mayam ashi na kayam yamna chumbano? mahak ki majai ebemma asi hu thak tuna meeramda sija khi hairi basi na kayam chumbano? chingthangkhomba asi matou karam na shikhibano? meeo kharana hairiba wari asi kayam achumbano - mahak pu hattuna tural da hundok khi hai, meeram da. siram daiba mahak laining ba meeyan macha ni hairam me/mapa bu kouduna kaplak khi hai basi kayam achumbano? kainada chingdol dagi theibong yanhankhiba, govind dagi murti sakhiba..pumnamak meeyambu lanna u handuna hindu lainingba guru ga yannaduna toukhibani hai basina kayam achumbano....manipur gi prithibi pumbada maming leiraba rash leela gi jagoi gi hourak fam asi jugot chadena hainariba asi na kayam achumbano?machai ebemma mirolhankhi amadi govindana toukhibani haiduna mayamda sandok khi hairi.amadi merolbi machabu sagoi saba yananaba potloi semkhi, amadi tepna tapna sajoi sakhibana ngasisu manipuri dance asi atoppa dance gumna chong fanba kaya youdri asini (radha gi matang da ni.krishna di yamna energetic oi!)......amukta adom ki view point adu tahanbirak u.
  • Nd Hodamba Kanglei Cha-

    numit thaa hui-na chaakhigadaba leite. nongma-nongmagi khara-khara charaa tamsi. nongmada neinaba loisanbasu yaaroi. tahaa-tahaagumsi. waahang-sing asi thaa ama changna amamamtang hangbirabasu yaai. eigi tougadaba atei thabaksu lei.

    a. Vishnu Gosaai-gi ming-da Bishnupur koubagi chaanahanbadu yaamna pakchei.

    b. Kiyaamba matam-da Bishnupur kouba-si lon-da problem lei. Pong ningthou-gi khudol-du Bishnu oigani haaina yaanabagi waani.

    c. Bishnu murtee lingduna laatpa houkhibadagi koukhibani haaibadudi chumgani aduga ningthou kanaagi matamdano haaibadu houjik-houjik ningsingba thoktre. Ningsingbaga haairakke.

    13. Bhaagyachandra ningthou-gi waari kayaama angakpa yaaobani. Einadi Kohima-romdani haaina taai-da. Madu Thibomei haaibaduda lei haaibra keino amasu toubani. Chumna taa khousaaba natte. Faklaanggumna ngamba nungaai-da thindokpa nungpaak machetta lelaga saakhibani haainei. Mahaakna maduda saaramdrabadi aduga nungpaak adu petthaduna khongul taaramdrabadi chingmee-singna Meetei ningthouni haaiba thaajadaduna adumak haatkhragadabani.

    Matam amada Meetei ningthou asi extra ordinary oiba power (supernatural power) khara yaao-i haaina atei kaanglup kayaa amana kinarammi.

    14. Ahom ningthou amasung makhoigi leibaak adubu yaamnamak faagi taahanbibagi waarini nahaakna liriba mayaam-si. Yaamna pangba, keisum khangdaba, meena haairaga hekta thaajagadaba mawongda Ahombu yaamna mamal leitana uhalle. Tasengnadi madu natte. Ahom kaangbusi Mugal ningthousingna faaoba laaina loudaba kaangbuni.

    a. Bhaagyachandra-na Tekhaao-da chatkhibadu Paamheiba-gi machaanupi Cachar ningthou-da thaajaba Haripriyaa (Bhaagyachandra-gi mane)-gi mapuroiba Kirteechandra-gi khutthaangdagini.

    b. Kirteechandra-na saktaaklaga Tekhaao-da changjafam louhankhibani.

    c. cheiraktuda mahaakki maama Telheibana ‘madu meenamba ningthouni’ haaina chithi irakpadagi asengba sengdaba khangdoknaba chaang yengkhibani. Matamdugi Ahom ningthounasu meetei leibaakki ningthou-gi extra ordinary oiba power chelli haaibadu thaajakhi.
    Saamu faaba ngamlagana laan-da mateng paangba aduga ngamdragana saamu makhongda sijakhiba asini. Amabu oirabasu amabu oirabasu, Ahom ningthouna Bhaagyachandrabu meetei-gi asengba ningthouni haaina thaajaraduna laan mateng paanglakkhribani. Ipang pangna aduk luba firep loubadi tourammoi.

    Heeram asida henna khangnaba Assamese-ki Royal Chronicle oiriba AHOM BURANJI paabiyu.

    ateidi konna khumlage. nongmagi charaa khara khara tamsi. chahi chuppa adum khannasi. achumba thibagi khongchatta nakhoidagi achouba mateng fanggani haaina thaajei.
  • Nd Hodamba @Kanglei-

    scholar-di makhoi-makhoi-na khangjabadu inarakkani. maduda ngaaoduna leigadaba natte. nahaakki conscience na yaaba adomda chatkadabani. yaammandana karambana achumbano haaiba khangdre haaina laaoraga leiribakhei chayetnaba adum henjillakkani. nahaakna yaaningba achumba adugi paring ama saagatlu aduga chaneinabadagi laapthoknaba hotnou.
  • Anand Longjam Origin of race ta yamna yetnaba oiragadi scientific proof kidamaktadi, DNA test touba chatnei, genetically oina; chingna chingnariba hainariba; race aduga chanabara chanadabara haibadu yenggadabani.
  • Kha-Nganba Prince "Khaba" Dynasty Ruled Kangla Before Nongda Lairen Pakhangba But Many Historians Seems To Neglect Or Forget The Khaba Kings.
    It Is Clearly Mentioned In The "Panthoibi Khongul" That Kanglei Ningthou "Khaba Shokchomba" Founded The Imphal City And Constructed The Sanjenthong Bridge For The First Time In Kanglei And Many More Important Incidents Occured During His Reign As The Ruler Of Kangla.
  • Pk Angomcha Kanglei cha @ '' china romdagi lakhiba 'Tai' kanglup ka mari yamna lainaba meeo kanglup ni.'mai' haiba mei ningba meeo kanglup amadi tai haiba eshing ningba meeo kanglup ani ase punshinduna meitei sakhibani ''
    Haibdo kadaida thengnakhibano madu khangjaninge.
    Mai haibse jati makhal nate
    Hoi 'tai ' dubu di jati ni
    Adubu MAI HAIBSE
    SURNAME NI
    wic means OCEAN.
    meetei karam na semkhi haibdu gi maym na yanarba puya singda eramba theory leijari madu hana yenkhisi.
    Mai haibse mei/fire haiba nate
    Mai tai=meitei haidudi ym lale haijaninge.
    Adugisu mathakta meetei di MEI AMADI ESING BU LAI OINA NINGDE
    Adom gi theory do lale haijaninge.
    Meitei haibsu nate MEETEI HAIBNI.
    MEITEI AMADI MEETEI GI KHETNABA KHANGDRAGADI ASENGBA ACHUMBA KHANGLOI.
    Adom na piriba reference asi dr. Y. Mohendro gi oibra ?
  • Nd Hodamba MEETEI haaibana henna waaheigi hourakfam-ga naksinnei. MEITEI haaibasidi sound variation-dagi thokkhibani. chaanahanba artha pinaba hotnaba hourakkhibasi 1940 gi anisuba tangkhaai waaidagini.

    MEETEI haaibasi MEE = man anasung TAI = a community-ni haaina artha piduna MEETEI bu 'the man of Tai' > MEETAI > MEETEI laakkhibani haaina meehouron pibasu lei.

    MEETEI haaibasi MEE = man amasung ATEI = other haaibasidagi oirakpani haaina artha hanbasu lei. masida MEETEI kouribasi Poireiton-gi kaangbu-na Paakhangba-gi kaangbubu khangnakhibani haainasu pannei.
  • Pk Angomcha Tai haibdi chinese ta 'too,very,extremely ' haibgi meaning oi.
  • Pk Angomcha Hindu da ngaojaba scholar singna meetei bu arjun gi mcha masu ni eikhoibu aryan oihanaba kanna hotnaram mi
    China romda punb pamba scholar singna amuk jat2 haijinduna amuk china romdei lakpane haibre.
    Tai jati dei lakpane haina mathaktsu haibre
    Tang shang dynasty gi matamda lakpne Tang jati ga mari leinei maduge hourakpne hainasu lei.
    Madu loina lale,

    Eikhoi gi hourakfam hourakwari loina leijei eikhoi di kangleipak tei hourakpani naitom hinjaramba furup ni.

    Panghai panghai haijinagumse
    Eisu semjin sajinba wari ama puthok aga japandei lakpane haiba ngamgani.
    Aduna eikhoi mina panghai haibda thajanaroise
  • Pk Angomcha MEE-> mamee(atinga maru shidaba gi MEE)
    TEI-> ATEI
    MAMEE ATEI=MEETEI

    * MEETEI haibse SIDABA MAPU gi mamee gi maong adu louraga semkhibani
    Haina PUYA da eri.
  • Nd Hodamba MI = Mami (image)
    MEE = taaibang mee (man)
  • Pk Angomcha Mami=mamee
    I=EE
    U=OO
    eikhoina sijinari eng wahei ne hodamba
  • Pk Angomcha Pronunciation chap manei meetei/mitei
    Masidi eikhoina hourkpa haibdi eng ta eba hourakpada meetei haina erubana adum enakhibani.
    Masi matangdadi kangyet twnagumse
  • Pk Angomcha Gita=geeta
    Rina=reena
    Nitu=neetu
    Amarjit=amarjeet
    Etc.
  • Pk Angomcha British singna hairmba wa ama leite
    ' meeteilon is one of the toughest languages in the world '
    Marmdi meeteilon da khonthok manaba wahei da wahanthok khetnaba wahei ym lei
    Eg.
    . Chaba - chak chaba , pukhrida nga chaba
    ...See More
  • Nd Hodamba .
    MI = Mami (image) level tone - মি
    MEE = taaibang mee (man) high tone - মী

4 comments:

  1. ojana takpibagi matung eena Pakhangbagi macha taretna yek taret semgiba natte, makhoi singsi kanglup machaa2 sembni haibire. Eina hangjaningbadi yek taret asi krmna hwrakhibno? aduga 7 tagi 9 krmna oirkhibno?aduga miyamna yanariba yek tinaradi lwnaba fatte hainaribasi chumgadra?asigi mrmda sandokna haibirkani thajei

    ReplyDelete
  2. eina tattana khangninglibadi yek 7/9 gibu oire oisanu, makhoigi asengba eegi liklambu karam haina chahi taret khuntakpada chumna laklamgadage ? male adults khei chenkhraga leihouriba nupi mayamdu awagi mee-oisingna chumna yengduna leiramloi. eigi mottadi meitei gi liklamda khwadagi eeyan yaokhibasi seven years devastation dani haina loujei. masida ojagi kari mot lebage khangjaningi.

    ReplyDelete
  3. Origin of Yek Salaais of meeteis/Miteis/Meiteis/Manipuries/Mekhalis/Moglaais/Khwais/Yenungs must be found out as per anthropology under scientifically and historically. In this regards, there is no role of mythology. If Manipuris have Maliapham Palchaaa Kumsing 3413 as today (April 2015 AD), how come you start your history with effect from 33 AD. From : Colonel Tensubam Gokul Singha, Guwahati (Assam), India. 16 April 2015. my email : gokulsingha@yahoo.com.

    ReplyDelete
  4. Tangja Leela pakhangba asi puyada yaoriba asiga hourakpham manabara? Tangja Leela pakhangbagi Salai leirabadi takpiyu

    ReplyDelete