Monday 20 January 2014

ei-gi maramda Yoimaremba Mangang

Yoimaremba Mangang

Nd Hodamba kouba mioi asigi wapham haininglibasing asida munna khannaba yaba khara:

1. Manipur da apikpa phurup oirabasu achouba phurup oirabasu masagi saktam ngakchanabagi hak pi. Masi Meetei singna mangjil thana chongthoktuna thengnei. Kabui singna Kabui oina masagi saktam ngakna hinghanbasi achumba khongthangni. Naga nattraga Kuki haiduna semjillaga apik apikpa Phurup haibadi Kom Chiru Kharam mayam bu namthabadu eikhoina pukning thougatpham thokte.
2. Bishnuriya singbu Manipuri amuk hanna oihandaba haibasi Manipur gi masagi phajaba saktam amadi chatna lon ngaknabagidamak tangaiphadaba amani.
3. Nation asi ngaklnabagidamak lanmi masing yamna changlammi. Mising changlammi, Ngamkhei changlammi pumnamak asina tangaiphadana louramba khongthangsing adubu Politics kouwi adubu mamut tana khangba ngamdaba Nd Hodamba na madu pumbadu uba ngamloi.

Manipur bu sambal khadaba mapu pandaba amagum Nd Hodamba na lakningba maphamdagi laklaga leiningba misingna panglei leiba yahanbadouna nganglibadu Manipur asi naramdam natte haina khanbagi wapham malli.

Houjiksu Manipur se mapu palli khangnaba Meetei haiba Phurup asina mangjil thana chongthoklaga Inner Line Permit ki ihou changsilli aduga anisubada Ningtam lalhou leiri haibasi khangu.

Asigumba khunnaigi oiba wapham ama neinabada nahak kanano? Khunnai asi kannaba hotnabada kari thoudang louribage amadi Loukhrabage haibasi neinasi loinana karamba thoudang lougadouribage haibasi neinasi.

Ningthouna chatlamba aranbasing khunnai asina houjiksu yaba ngamdri khudam oina Puya Mei thaba panba yai asumna Chittagong dagi lakpa Miyanchasingbu khunnai asina lousillamde madu Ningthougi waphamni. Ningthouna aranba tourambagi cheitheng eikhoina sum phugattuna leiragadi Budhachandra na Manipur yonthoklamle eikhoi Manipur India gi manungda sum leiroi haibara? Nd Hodamba na nahak wakhal mapung phana khanthaba ngamba mioi ama natte. Ninglakpa ama hekta pangang ngangba kok yaodaba jibani. Huina khongdoubada Gadhana khongi haibadu touganu. Nahak Hui phaobagi thakta wakhal khanba ngamdriba Gadhagi saklon louriba apangba Jiba amani.

Jiba asigi manai achanba apum asada changba Han gumba mioi kharana Nungsibee Manipur Nungsibee Manipur kouba Group ama semlaga apang khunajo watinnapham oihalli. Group asi eikhoigi phurup amadi Manipur gi apunbagi saktamda singchep thanaba sinba Group amani.

http://hodamba.blogspot.in/2012/11/bishnupriya-gi-maramda-kharadang.html

Wednesday 8 January 2014

Subhas: thaajade nangna asumaaina iraai laaina chatkhini haaiba

Subhas, Tombi (maning), Daren (mamaang), Pradip (maning), Madhu (mamaang) amasung ei.
mafam - Doren-hoigi kholaa
matam - 31 December 2008 amasung 1 January 2009 gi ilonnaba ahing
photographer - Darendrojit Singha (remote paairiba)
yumlon keironnaba machaa oina houmin-kaaminnarabasu Subhas-ki punsiga ei-gi punsiga angaang oiringeida ipun pullakte. chahi amattag machaa oirabasu eina Chemaa (imhaan) gi matung induna school nganna kaarakpana makhoidagi class haallak-i. eigi class-ta eina angaang iyoi oirak-i (Doren chatkhraba matung)

Subhas-ka khongbu pullakpasi High School-dani. hanminnarakpa, nupi taannaba, chithi inabagi, apaamba nupi khannaba, nupi laknaba, khewaa-gi hi haanna laannaba taannabidagini. eikhoigi matamduda nupi-na propose tourakpa nupaa-si Subhas-ni. madugi waaridagi eikhoina Subhas-pu yaamna kallakchakhi. maagi fibham murti faba, makhong makhut fajaba, khongdaa chumna taaba, masak matouda nupisingna ngaaojaba pumnamaktagi eikhoina Subhas-ki laaibak fabadu kallakchakhi. adudagi eikhoi tinnaba hou-i.

Subhas aton-ataa oibana luna toui aduga meepum khudingmaknasu chaalli. adubu mahaak masaagi machingdi lei araanba yaadabagi. maduna kayaarak mee funakhi, machin-manaaosu funakhi. eikhoina khonglen-gi thong-da pullap-pullap tamnalaaidumaaina charong charong famminnakhi. party party naainaraga kayaarak tinnakhi adubu Subhas-ka eigadi adum punna leihoui. Subhas-na khwaangda wayaar yeppaga chatkhibadu ningsingngi.


mapunsida suknaa naakhidaba nupaa-ni Subhas. maamo Indramani leiringeida hidaak kaapinaba mee thiba waabadagi angaang oina hidaak kaapa, siline thaaba heikhi. nungdaang sorokta famminnaba matamda maamogi hidaak kaappagi matam yourabadi hekta chatkhi. aduga loiraga amuk thorak-i.

Subhas waa ngaangbada sanggatla-sanggatlaga hou-houna chakhom chaaona chaaona ngaang-i. eikhoina sorok-ta famminnabadu maagi makhontamak taai haaina yumda hanjinba matamda imaana hek hek haai. maagi mabuk chambaduda ahal pumnamaknasu thaajabaga loinana luna toukhibani.

1994 da eikhoi TNCL (Thangjamleikai Naharol Chaokhat Lup) lingkhatminnei. Saraswati pujaa touminnei. Wall magazine-da seireng irammi, waahang kayaa hanglammi. eina  THOUDAANG-gi editor oiba chahida unam touduna fongdokkhiba magazine aduda seireng amasung waahang ani haapkatkhibani.

TNCL na mapaanggal faringei matamda khwaaidagi akanba yumbi oikhibasing-gi manungda Subhas-su amani. Sports Secretary oikhibani. Club-ki maru oiba potlamsing-gi manungda mike asi mahaakna khara makhut masaa singngi haaiduna sinnakhi. maduda loukhiba mahaakki thoudaang adu singthaaningaaini. Club-ki thabak-thouramsingda makok maru oina chongthokchakhi. pujaa-nachingba paangthokpa, lilaa-nachingba utpada achouba thoudaang louduna naakan ama pukhi. eikhoi chinjaak pulli, aduna chahi loibagi chahi houbagi atei-atei matamgi chaaminnei thakminnei.

mataa chaanadaba kharadagi laairikti yaamna tamhoude, adubu eikhoi masen tinnabada laairik laaisu-gi waafam amatta ningsingnade. eina yumda laakpa khudinggi unakhi, loinakhi tinnakhi. mayumda changduna famminnakhi, eikhoidasu adum laakkhi. eina yumda leitaba matamda inaao-ga tinnakhi, ichansingnasu kina hangoina chatchakhi, imaanasu paabo-nasu Subhas haaina adum luna toukhi. amaromda Subhas-ti ahan marak nahaa marak haaibadu thokkhibani.

Subhas-ki luhongbadu ei yaaokhi. madugi matungda imaannabagi hounabi faagi-jogaai kayaa tounakhi. kuina angaang yaaokhide adubu konnathangda nungsiraba ichaanupi ama yaaorambadu mahaakna famda taaraba matamdata urui. kayaa nungsikharedo.


masaa-mawu ikan kanba, amuktasu naadaba mahaakna asumna tamthiraba anaabasi paairambano haaiba ei khangde. hidaak-laangthakki maramda haaifet khangba mahaakna masaagi anaaba amabu matou karamna aroiba fibham faaoba youhallambano ngaktabasu ngamde. ei-na chingnabada Subhas UTI leikhiba maalli. maduna infact oiraktuna kidney yourakpa oiramba yaai. konna paao taabada nungaairaktaba matam-singda pain killer chaaraga leikhi haaibasini. chahi kayaa unakhidabana hakchaanggi fibham khangkhidabani. leiminnaramlabadi Urologist nattraga Andologist amada yenghannaba kanna taksillamgani. ei-na Subhas ngamde haaina khangba matamdu maadi chayol amada anirak dialysis touba matam oiramme.


ei karisu touningaai leikhide, nongma ayuk kapnarakkhibadu eina yumda leiringeidani. yaamna chatningkhi adubu paambei leikhide, Isor-da haaijakhi lambi amatang pibiyu, Subhas-ki manaakta ngaahaaktangsu lephanbiyu. ngaaihaak matungda ikhang khanghoudana Doren laak-i, khudakta maaga punna chang-i. asum changsinduna maana hippiba famungdu youi. maana sor honba yaadabagi on thoiduna meichaak khaangli aduga famunggi akoiba mayaamna pumkoi koisillaga yengduna kapli. eisu matoudu ubada toufam khangdana famlaga lei. thamoida akanba potlum ama pui aduga Isor-da praarthanaa tounaba pukningda kanna insillak-i.


eina praarthanaa tougadabadi prabhu JISU-dani. akoibada leiriba ahan-lamansingsina taaraga nungaaikhiroidraka khanba ngamhoudre Subhas-ki meichaaktu ubada thamoise thanduna maagi masaa paairaga praathanaa makhon thokna touba houi. ningsaa chaning taahanbiyu awaaba kokpiyu haaina kanna ibungo KHRISTA JISU-gi mingda haaijei. ei-na mit paangthorakpada akoibada kanaasu leiramdre. adudagi tapna ine (Subhas-ki mamaa) ga indochaa (Niladhwaj mamaa-ga) tapna changngak-aga 'nangna khangba sima fani haaibado tourone ibungo' haaina kappi. eina 'ine, indochaa laai khurumsi, kari laaina khwaaidagi thaajei, pukningda chetna konbiyu aduga Subhas-ki masaa asi sokpiyu ei praarthanaa touge'haairaga praarthanaa amukka tou-i.


adudagi Subhas-to Isor-gi thoujaal-dagi sor chaning taare, mayaam pumnamak angakpa oinakhre. kari karino yaamna haainakhre. 'niren-na akhangba toubidana Subhas-to sor chaning taare'haainakhre. adudagi Silchar-da punaba ngaangnabada eisu chatnaba haaire. eisu marupkidamak yaare. matamdu ayukki chaa-faaoba thaktribani eidi.

pure, numittudi ee eingondagi pire, lupaa 100 khak puraga achaapot chaare, chaakti Niladhwajana pijare. numit chuppama dialysis ki ngaainaraga numidaangwaairam amuk hallak-i. lambida senseless oirui, ngaaihaak pantharaga eina keisu touroi haaiduna yumda purak-i. nongngaanbadagi masaa khara kankhatlak-i. adudagi adum chatpa ngamkhidre.


nahaan December 31, 2013 THANGJAM LEIKAI fb group-ta Doren-na thaagatlak-i 'Ngasi around 8-50 AM da Masagi yumda H Subhash Leikhidare'. O thamoida kayaam ningamkhide, nganna tekkhida haaina sonkhi. ikhi

'Subhas-ki thawaaina laairamlen-da ingna chikna nungaaina pothaaruba oirasanu. RIP.

Mahaakka loina tinnakhiba afaba matamsingdu mamal leina ningsing-i. Eikhoi yaamna nungsinana tinnakhi. Angaang oiringeidagi houna amukfaaoba khatnarakte, saaonarakte. Onthokna mabuk chamjaba nupaani. Thangjamleikai-gidamak mahaakna chenja-chongjaramba mayaamdu nungsibani.

Punsisina nungsikhraba pukfaba marup ama maangjare. Imung-manunggi awaabada saruk yaajari. Subhas-ki punsi-gi mami eikhoi pumnamakki thamoida mutnaaidana leihougani.

nungaaite Subhas, nangna asumaaina iraai laaina eikhoi mayaam pumnamakpu thaadoklamlaga chatkhibasi. eiga unaba numit-ta nangna nanggi nasaa asi sonde, kalli, keisu toude haaina utnaba hotnakhi aduga ei-na nangbu itomtana thaangduna famungdagi gaari taanna thaangbada 'nakhwaang soklarani' haaina pankhiba aduga eina faagi oina 'nangna nattra eibu koithaang thaangna puraga chatkhiba, soroktaga koihun hungatkhibado' haaibada haaifettang nokkhiba 'ei houjik yaamna kallabani, nangfaaodi iraai laaina thaangba ngamlabani' haaiduna thawaaida paanggal kannaba haaikhibada nanggi kangsillaba chinbaanna nokfet toukhibadu.

nangga loinakhiba afaba mitkupsingdu uningsingngi. nanggi achamba thamoi amadi kanaadasu laankhidaba pukchel amadi mayaamgi yaaifanaba khallambasingdu fana singthaanabiraga laairamlenda nahaakpu ingna chikna nungaaina leiba fangba oihanbirasanu. RIP Subhas.