Wednesday 27 November 2013

BAPTISM

Lakhipur-da Pastor Gobin Singha-na baptise pikhiba

BAPTISM haaibasi yaamnamak maru oiba thouram amani. masi yaamnamak haraao-tayaambaga loinana paangthokningaai oiba thouram amani. masi atei karisu natte, supnagi ibungo KHRISTA JISU asi ei-gi kanbiba mapu-ni haaina lousinjare haaibagi saakhi pithokpani. tongaan-tongaanba denomination-gi oiba tongaan-tongaanba waakhallon kayaa ama lei. madu googling touduna khangnaba hotnaba yaai.

KHRISTA LOUSINBA- masidi thawaaigi oibani. saastra-na haai - dharma chenba kanaasu leite, amattasu leite (Romans 3:10), meeyoiba pumnamak paap chelle (Romans 3:23). adu oirabadi, eikhoi pumnamak paap chelle, dharma chendre. ISOR-gi mityengda eikhoisi paapi-ni, paap-ta taarabani.

amaromda amuksu haai- paap-ki atouman-di siba-ni (Romans 6:23). adu oirabadi nang ei-gi paap-ki atouman oina eikhoi siba taare. siba haaibasida - 

1. hakchaangda siba, 
2. thawaaida siba amasung 
3. lomba naaidana siba asi leire. 

nang ei ahummakta siba taare. adu oirabadi kanaana eikhoibu thawaaida sibadagi kanbigadage?


SAAKHI PIBAda IPRUPPA, Chennai

mataang matam asida ISOR-na machaanupaa-gi saktam louduna paap chenba eikhoi pumnamakpu PAAP-tagi handokpinanaba taaibangpaansida laakpire. mahaakna PAAP-ki usin oiduna cross-ta paang tingbiduna, mahaakki maktraba ee taabiduna sibire. mahaakna sibiba asina eikhoibu sigadabadagi kanbire. eikhoigi sigadaba adugi mahaakna USIN oibikhare. aduga eikhoibu thawaaida lomba naaidana hingba fanghanbire. mahaakna eikhoibu sibadagi kanbiba ngamba KANBIBA MEEYOI/ISOR/MAPU adu oibire. aduga mahaakna asiba-bu khudum chanduna humnisubada amuk hinggatpiba aduna maram oiraga eikhoisu mahaakka punna ISOR-gi machaa oina hingminnagani haaibagi pramaan pire. masi khudingmak asi thoknaba sinba ISOR-gi thouraang adu KHRISTA JISU-na sibiba asida houkhibagisu, oiribagisu, laakkadabagisu mapung ifaa faahanbire.

masi khudingmak asi taseng-tasengna khangba fangjaraba meeyoi amana, masaana masaabu paap chenba-ni haaina yaajaduna haaidokcharaba, aduga thawaai-na sigadabadagi ibungo KHRISTA JISU asikhaktana, eikhoibu nungsibiba maramdagi sidokpiduna kanbibani, mahaakti eikhoi pumnamakki KANBIBA MAPU aduni haaina lousinjaba (Romans 10:9) adubu KHRISTA LOUSINBA kou-i. 

asumna PAAP CHENBA ei-gidamak USIN oibiduna ibungo mahaakna sibikhibani amasung mahaakna sibiba adugi mapaanna EI-na hingba fangjabani haaina thaajaduna thamoi kaaiba ngamlabadi, mit-tagi pi taaba ngamlabadi thawaai asengbana maangonda thabak toubirabani. aduga KHRISTA-na hinggatpiba adumaksu eikhoigidamak hinggatpiduna khudam pibirambani haaibasi khangjarabadi meeyoi adu thawaaida baptise tourabani.

SAAKHI PIBA- meeyoi amagi thawaai-na KHRISTA-gi nungsiba adu khanglaktuna KHRISTA-bu lousille haaibasi meeyaam-da (maru oina thaajabasinggi marakta) mapaanthonggi oina utthokpa adubuni SAAKHI PIBA haairibasi. SAAKHI PIBA asibuni BAPTISM haairibasi.

saakhi pidrabasu mee amana KHRISTA JISU-bu thawaaida lousinjaduna ISOR-gi machaa oiba yaai. adubu HAAIBA INBA matou uttuna ISOR adumakna machaa nupaa oina laakpa matamda mahaaknasu saakhi piduna isingda irupkhibaduni. ISOR adumakna faaoba (Jisu) nollukpa amadi haaiba inba uttuna saakhi pirabadi eikhoidi karigi piroidage?

SAAKHI PIBADA ISINGDA IRUPPA- masi chatnabi ama oina ure. aduga denomination maannadaba-singgi SAAKHI PIBA matou khennabasu lei. kharana ising khiklaga tok-i, kharana iruppi, iruppadasu longna luppa aduga longdrabasu yaaba lei. adum oinamak, KHRISTA JISU masaamakna baptise toubiba John-dagi baptise louba matamda isingda iruppa aduna maram oiraga masina henna Biblical oi haaina lounei. Biblical oibaga loina-loinana masigi paandam/pramaan-su lei.

AHAANBA PAANDAM/PRAMAAN- ising haaibasi yaamna maru-ni. ISOR-na ising-gi khutthaangda paapisingbu maanghankhi. aduga dharma chenba Noah-bu ising mathakta thamduna kanbikhi. paapisingna isingda luptuna sibagum paapi oiba ei-su ising-da iruppa asida sire haaina pramaan toubani. aduga kanbiba fangduna hingba fangkhraba Noah-gumna amuk faaogatle. hakchaang-gi oibasing sire aduga thawaaigi oibada faaogattuna hingba fangle. paap chenba EI asi ising manungda leihoure aduga faaogatlakliba EI asina haannagidu nattaba Noah-gumna dharma chenba adu oina faaogatle haaibani.

ISOR lousinkhibagi maramda saakhi piba 16-09-2001

ANISUBA PAANDAM/PRAMAAN- hakchaang fangduna leibiramba JISU adu sire aduga surungda leirol challe. eikhoigi hakchaanggi oiba paap-ki punsi adu mahaak-na siba asiga punna siminnare. aduga asibabu khudum chanduna humnisuba numitta amuk thawaai oina hinggatpiba aduda eikhoisu KHRISTA-ga punna hingminnaba fangle haaibasini.

masisingsigi paandam/pramaan piduna isingda iruppani. iruppa asida eikhoigi paap chenba hakchaanggi punsi adu sire, faaogatlakpada dharma chenba thawaaigi punsi adu fangjare haaibasini. masi Meeteigi anam-ahaa chuba koknaba touba thouramga naksinnana maannaba masak leiba thengnei. Meetei-gi chatnabi-da thouram ahum lei, makhoising adudi-

1. Pukhri 7 tagi ising sokluraga, sumaangda laa laaton ama thaaraga madugi mathakta suman thamgani, mee aduna suman mathakta leplaga soklakliba ising adu makoktagi heithagani, heithaba matamda, 'anam-ahaa chuba kokcharage' haaina chinda songani.

2. turel ahum-gi itinnafam-da mathakki waaheisi haairaga ahumlak/mangaarak/taretlak lupkani. luppa matamda 'anam-ahaa chuba' haairaga lupkani aduga faaogatlakpada 'kokchare' haaigani.

3. Samudra ahumgi itinnafam-da mathakki waaheisi haairaga ahumlak/mangaarak/taretlak lupkani. luppa matamda 'anam-ahaa chuba' haairaga lupkani aduga faaogatlakpada 'kokchare' haaigani.

***pumnamak asigi khudong chaaba fangdrabadi anakpa turel, pukhri nattraga khutsemgi tanki amada pankhriba thouramsing asiga maannana paangthokpa yaai. IRUPPA amasung FAAOGATPA asi yaamna maruni.

Christianity-da masigi IRUPPA asibuni SAAKHI PIBA haairibasi, aduga SAAKHI PIBA adubuni BAPTISE TOUBA haairibasi. icham chamna, lanaai oina KHRISTA LOUSINJABA haaibasiga thaajabasinggi maangda ei-su KHRISTA LOUSINJARE haaina SAAKHI PITHOKPA asiga khennariba asi. SAAKHI PIBA asina ISOR-gi haaiba inba adu utpaga iroinana hakchaang-gi oiba makhei siraga thawaai-gi oiba makheida punsi hingjare haaina haaidokchare.


irupnabagidamak sem saaba 16-09-2001

THOURAM- masaana sem saajaraba (mental preparation leijaraba) meeyoi amana SINGLUP amagi luchingba ahan amaga taanaraga Baptism asi lougani. SINGLUP-ki oiba chatnarol-singdu topna thamsi. thouram oina kari toubage haaibadu yengsi-

1. SINGLUP-ki ahan-ga (Pastor) ga taanara numit amasung matam lepkani.
2. numit adugi matam aduda thaajaba ichin-inaao khara pullaga Baptism-ga mari leinaba waafam khara punna saruk fangminnagani.
3. thaajabasing-gi mamangda isaagi saakhi/testimony lithoktuna taahangani. masida matou karamna KHRISTA JISU-bu eigi KANBIBA MAPU oina lousinkhibano haaibagi waari adu samlapna oirabasu linei.
4. Baptise tougadouriba meeyoi adugidamak haaijaminnagani.
5. punbagi thouram loiraga PUKHRI nattraga TUREL nattraga IRUPNABA SEMBA MAFAM amada chatminnagani.
6. Pastor-na (nattraga Deacon na) ising-da irupnaba sem saagani. matamsida thaajaba ichin-inaao-singna ISOR THAAGATPA isei sakkani.
7. Pastor-na (nattraga Deacon @Baptise pigadouribana) Baptise lougadouriba aduda waahang khara hanggani. (waahangsingdu KHRISTA lousinbaga mari leinabani. madu tambigani).
8. paaokhum fanglaba matungda haraaoba fongdokpaga loinana haaijagani amasung KHRISTA-gi matik-mangaan-gidamak isingda longna hipthahanduna iruphangani. (longna lupthaba asida naaton-da ising changgani khallabadi naaton mensinba yaai. thabak asida Baptise piribanasu paangbigani.)
9. loiraga achotpa fi hongdoklaga mayaamga punna haraaoba fongdokminnagani.
10. haraaoba fongdokminnaba asida achaa-athak khara sinbasu yaai.

ikhraba khara asi paakhraba-singna ISOR-gi bor maraang kaaina fangba oirasanu, thawaaida sokpiduna tambirasanu, waa ngaangbirasanu, pumkhang khanghanbirasanu. matik mangaan pumnamak ibungo KHRISTA JISU-gi oibirasanu. aamen.

lupsillamdaai
lupsillaba

Friday 22 November 2013

VIRGINITY bu MANTIKNARAKPA


maalem asida ISOR-na ngaakpigadaba maraal-gi thoudok leptana thok-i. asumna thokpasing-gi manung-da VIRGINITY bu MANTIKNARAKPA asisu amani haaiba yaai.

Brazil-gi model amana masaagi virginity-bu ahaanba oina INR kror 5 henbada mantiknarui. madu mapung faahoude. maram aduna anirak-suba oina mantiknabada INR laakh 94 da taadana fangba paamkhi.

cheirak asida Russia-gi ningol machaa amana masaagi virginity-bu INR laakh 17 henbada mantiknakhre aduga Roman leisaabi machaa amanasu masaagi mahei tambada changgadaba senfam piba ngamnabagidamak INR laakh 8 henbada masaagi virginity-bu matiknakhre.

masi maaigei amaromdadi human trafficking-gi saruk amani haaina louba paammi. meeyoibagi waayen kaanglon-nasu yaadaba ISOR-gi mityengdagisu chumdaba thabak asi maalem asida thoktuna lei.

chaaoraakna thamba currency-gi chaang-

USD 7, 80, 000 = INR 5, 45, 34, 700
USD 1, 50, 000 = INR 94, 02, 540
USD 1, 00, 000 = INR 62, 68,360

GBP 17, 000 = INR 17, 25, 970
GBP 8, 000 = INR 8, 12, 219

Thursday 7 November 2013

Word coin tousi, chaanaba waahei haaisi: PHYSICS



1. Acceleration- য়াঙখতচাং
2. Acoustic- খোঞ্জেল শেংনশিল
3. Aperture- অরাওবা
4. Arc- কোয়চেত
5. Audiology- খোঞ্জেল নৈনরোল
6. Auditorium- তান-শঙলেন
7. Band- চপশাং
8. Capacity- পুঙমচাং
9. Capillary- খূরিল
10. Co-efficient- লোয়ন-মশীং
11. Convection- চত-শন্দোক
12. Convergent- শূপচিনবা
13. Coupling- পাবোতনবা, চূশিন্নবা
14. Cross section- খল্লম
15. Curve- কোয়য়েক
16. Density- অকূং চাং
17. Deviation- থৈদোকপা
18. Diffraction- হাইদোকপা
19. Diffusion- ফাওশন্দোক
20. Dispersion- চাইথোকপা
21. Distinct- তশেংবা
22. Divergent- ফাক্তোকপা, হাইদোকপা
23. Efficiency- পাঙঙমচাং
24. Elastic- চিংথোকহৈবা, হঞ্জিনঙম্বা
25. Emergent- থোরকপা
26. Energy- মঙন(শক্তি)
27. Epicenter- নীকহৌফম, হৌ-ময়োল
28. Equation- মান্ন-ৱাফম
29. Factor- মরম, মশীং
30. Feedback- হন-পী
31. Foreign atom- অয়ান এটোম
32. Formula- শূপচিন মরী
33. Frequency- তোয়চাং
34. Fuel- চাক্নপোত, চাক্নথাউ
35. Galaxy- থৱান চবুন
36. Generator- থোকহন খূতলাই
37. Harmonic- তোয়মান্নবা
38. Horizon- লৈতেম
39. Hypothesis- হৌন-ৱাখল
40. Interaction- ঈথিন্নবা
41. Matter- পোতচাক
42. Mercury- সনাহীদাক
43. Method- পথাপ, কাঙলোন
44. Model- শাগতলোন
45. Network- শম্ন-শিল্লম
46. Oscillation- খূতহাই
47. Pair- পূংবা
48. Paradox- চমম্নবা
49. Pendulum- উলুম
50. Periodic- হঞ্জিন নাইবা
51. Polarity- মায়য়োন
52. Postulate- হৌন-ৱারোল
53. Power- পাঙ্গল
54. Pressure- অনম শাফূ
55. Ratio- মচাংদম, চাংতাক
56. Reaction- হোংন-থৌওং
57. Reflection- থক্তোকপা
58. Refraction- ফৈদোকপা
59. Revolution- কোয়চত
60. Ring- চগো, কাঙ্গোই
61. Rotation- ঊংবা
62. Satellite- লৈকোয়বা
63. Scattering- চাইখায়বা
64. Signal- তাক্ন-খূদম
65. Spectrum- শীন্দোকথেন
66. Speed- খোঙয়াঙ
67. Surface- লৈতেম, লৈমায়
68. Technician- শিল্লমখঙমী
69. Tension- চিংন-শাফূ
70. Theorem- চুম্ল-ৱারোল
71. Tone- খোল্লৈ
72. Transition- খংহোং হোংবা
73. Transmitter- শন্দোকপোত, থাদোকপোত
74. Unit- খূজিং
75. Unstable- লৈতাদবা
76. absolute- হোংদবা, লেঙদবা
77. absorptivity- চূপশিনঙম
78. acceptor- লৌশিনবা
79. accurate- চানবা
80. action and reaction- পীন-শাফূ হন্ন-শাফূ
81. activate- থৌঙমহনবা
82. adiabatic- মৈশা হোংদা
83. aero plane- মালং-হি, কাংবাই
84. Air bubble- কোঙ্গোন
85. alternation- হোংহনবা, ওন্থোক-ওনশিন
86. alternator- হোংহনপোত
87. Altitude- অৱাঙবা
88. Amber- মৈতাল
89. amplitude- হাইদবা
90. analysis- নৈনরোল
91. angular velocity- কোনচত চাং
92. anomalous- থয়াইনবা
93. Anomaly- চয়েতনবা
94. approximation- চাউরৌ
95. arc- কোয়চেত
96. Atmosphere- নুংশিত কুয়োম
97. axis- লাকচৈ, পূংজৈ
98. Balance- খল
99. band- চপশাং
100. Barrier- পন
101. Beam- চবুন, খাঙেন
102. Biconcave- মায়নীকূত
103. Biconvex- মায়নীতোঙ
104. Bond- লীপূন
105. boundary- ঙমখৈ
106. calculation- মশীং হোতপা
107. Cannel- খোংলম
108. circle- মকোয়
109. classical- অরি-শন্দোক, অরিরোল
110. climate- ঈশিং-নুংশিত
111. close circuit- পূংওইনবা
112. Coil- মকোন
113. Column- ময়ূং পরীং
114. concave- মায়কূত
115. conduct- খঙন-শন্দোক
116. Conductivity- থেংন-শন্দোক
117. configuration- শকওং
118. connect- চতন-শন্দোক
119. conservation- হোংদবা, য়োকঙম্বা
120. consistency- চাং কায়বা
121. construct- শেমগতপা
122. contour- ঙমখৈ তাক্ন লৈঈ
123. contract- পীকশিল্লকপা
124. control- লাকশিনবা
125. convex- মায়তোঙ
126. coplanar- লৈতেম অমত্তগী ওইবা
127. copy- শিন্দোকপা
128. coupling- পাশিন্নবা
129. damping- শিথহনবা
130. decay line- তপথ-পরীং
131. declination- ঙমথবা
132. deflection- থক্তোকপা
133. deflection- থক্তোকপা
134. deformation- মওং কায়বা
135. deformation- মওং কায়হনবা
136. degeneracy- চনন্নবা
137. demagnetization- য়োতচাবীগী ময়ায় লৌথোকপা
138. deviation- থৈদোক
139. deviation- থৈদোকপা
140. diagram- অয়েকপা
141. diagram- লাইয়েক
142. dichotomy- অনী পুবা
143. diffraction- হাইদোক
144. diffraction- হাইদোকপা
145. diffusion- ফাওন-শন্দোক
146. dippresion- লূকথবা, হন্থবা
147. disintegration- কায়থবা
148. disorder- মথং-মনাউ নাইদবা
149. dispersion- চাইথোকপা
150. disputation- হন্থহনবা
151. dissociation- কায়থবা
152. distortion- কায়হনবা
153. distortion- মতৌ কায়বা
154. divergence- ফাক্তোকপা
155. dose- চাংদম
156. drag- চিংচত
157. drift- তাউচত
158. echo- খোন্থাং
159. echo- খোন্থাং
160. edge- মতাই, লেপতাই
161. effective- অওইবা
162. efficiency- পাঙঙম থাক, চাং
163. emergence- থোরকপা
164. energy conservation- মঙম হোংদ নীতি
165. enrich- মচাং হেনগতহল্লবা
166. equation- মান্ন-মরী
167. equilibrium- খল মান্নবা
168. equilibrium- থোং মান্নবা, খল মান্নবা
169. equipment- খূতলাই
170. even number- তূমা শুবা
171. extrapolation- শন্দোরকপা
172. florescence- য়ৈঙাল
173. formula- শূপচিন মরী
174. free space- হাংলম
175. frequency- চাংতম
176. fundamental- লুরেল ওইবা
177. gain- তোংবা
178. gradience- অঙমচাং
179. gradient- ঙমচাং
180. graph- তাকয়েক
181. graph- লৈয়েক
182. gyration- হাইওংচাং
183. half life- তংখাই পুন্সী
184. harmonic- তোয়চানবা
185. homogenous- চাংমান্নবা
186. homogenous- চাংমান্নবা
187. horizontal- লৈচত মশা
188. humidity- ঈনিংল চাং
189. hybrid- য়ানশেম
190. hyper frequency- লময়ৌবী তোয়চাং
191. hypothesis- হৌন-ৱাখল, খোঙহৌ ৱাখল
192. ideal- ফিদম্নীংঙাই
193. impulse- চৈথেং, য়ৈচাং
194. index- চাংতাক, শিন্তাক
195. indicator- থিন্তাক
196. inertia- হোংনীংদ মতৌ, হোংদ মঙম
197. innovance- হোংনাইদবা
198. insulate- ফাওঙমদবা
199. integral- মপূম ওইবা
200. intensity- পাঙ্গল
201. interface- য়েতশিন্নবা
202. intermediate- মরক্কী ওইবা
203. invariance- হোংদবা, হোংনাইদবা
204. irreversible- হন্দোক য়াদবা
205. lag- তুংওই
206. layer- লৈরোল
207. lead- লমজিং
208. length- অশাংবা
209. level- থাক
210. limit- পনখৈ
211. liquid- মহী
212. local- মফম, মফম্নবা
213. loop- মকোয়
214. machine- খূতলাই
215. magnification- চাউথোক্নবা
216. magnitude- চাউতম
217. magnitude- চাউদম
218. material- পোতচাক
219. matter- পোত
220. maximum- পূমহেন, থোইহেনবা
221. mechanism- পাংন-কাঙলোন
222. mechanism- পাঙন-কাঙলোন
223. medium- থৌবাংপোত
224. mesh- পোলাং
225. method- কাঙলোন, পাম্বৈ
226. minimum- পূমতা. খ্বাইপীক
227. mirage- তরং-মি
228. mobility- চঙঙম্বা
229. model- শাগতলোন
230. modulated- পোবা
231. momentum- মতিং
232. motion- মরেঙ
233. network- শম্ন-শিল্লম
234. noise- অরাঙবা, লাঙবা, নিন খোংবা
235. non conservative- য়োকঙমদবা
236. normal- মহৌশাগী ওইবা
237. odd number- তূমা শুদবা
238. operation- থৌপাং
239. operator- থৌপাংপোত
240. orbit- অকোয় লম্বী
241. orbital- অকোয়বগী ওইবা
242. oscillation- হাইবা
243. oscillator- হাইপোত
244. output- পীথোকপা
245. pair- পূংবা
246. pan umbra- পা-নম
247. paradox- চূশিন্নদবা, ময়ায়নবা
248. Parallax- লৈফম হোংমান্নবা
249. particle physics- পোততূপ পোততিক মঙম্লোন
250. particle- পোতকূপ
251. peak- মতোন
252. Penumbra- পানা নম্বা
253. perturbation- কাইহৌবা
254. perturbation- কাইহৌবা
255. phase transition- শক্লোন হোংবা
256. phase- তাংকক
257. Phenomenon- থৌওং
258. PHYSICS- পোততিক্লোন
259. polar- মায়য়োন নাইবা
260. pression- হাইওংচাং
261. principle- নিতি, নিয়ম, কাঙলোন
262. procedure- শিল্লম কাঙলোন
263. procedure- শিল্লম কাঙলোন
264. process- থৌওং পরীং
265. Process- শিল্লম
266. Projection- কাপথোকপা
267. Propagation- শন্দোকপা
268. proportional- মান্নহোং ওইবা
269. radiation- মশন্দোক
270. range- লমলাপ
271. rate- চাং
272. ratio- চাংতাক
273. ratio- চাংতাকশীং
274. ray- মশেক
275. reaction- হোংনথৌওং
276. reaction- হোংন-থৌওং
277. recognizer- খঙঙম
278. recorder- চনশিন-খূতলাই
279. recording- চনশিঞ্জবা
280. regulator- চাংনাইহন খূতলাই
281. relaxation time- কোমথোক  মতম
282. reset- হঞ্জিনজবা
283. resonance- চূশিন্নবা
284. response- চান-পাউখুম
285. reverberation time- ঙংবগী মতম
286. routine- থৌরাং
287. rule- পথাপ
288. satellite- লৈকোয়বা
289. saturated- লূকথনবা
290. scale- পাদম
291. scanning- থিদোকপা, য়েংশিনবা
292. scatter- চাইখায়পোত
293. scattering- চাইখায়বা
294. screen- মায়খন
295. separator- খাইদোকপোত
296. series- পরীং
297. share- শরুক য়ামিন্নবা
298. shell- কুয়োম
299. simulation- মতৌ তম্বা
300. space- মফম, তরঙ
301. spark- মৈরিক
302. spectrum- শীন্থোকথেল
303. speed- অয়াঙবা, অয়াঙচাং
304. spring- চগো
305. stability- লৈতাবা
306. stickness- অফা-অপূন্নবা
307. stimulation- ময়ায় কাহনবা
308. straggling- ঙাওচত
309. strain- হোংতাক
310. stress- ওমশিন শাফূ
311. structure- শক্তম, শাগতলোন
312. suggestion- পোরম তাকপা
313. system- শক্তম
314. table- ৱারম পরিং
315. theorem- চুম্ল-ৱারোল
316. theory- ৱাখল্লোন
317. thermodynamics- মৈশা হোংনরোল
318. transport- পুচত
319. turbulence- চনৈনবা
320. umbra- পূম্মম
321. uncertainty principle- লেপনাইদবগী নীতি
322. under tone- খোন্নেম
323. uniform- চাংমান্নবা
324. upaired- পূংবা কায়
325. Velocity- খোঙজেল
326. vertical component- য়ুংচতন মশা
327. Vibration- নীকফাও
328. viscosity- থিংবগী মঙম
329. viscous- নপ-নপ লাউবা
330. Volume- লমগন
331. waste- লেমখাক, লূখাক
332. wave guide- ঈথক লমজিং
333. wave length- ঈথক মশাং
334. wave- ঈথক
335. weapon- খূতলাই
336. weather- নোংজু-নুংশা
337. welding- শৌজনবা


Wednesday 6 November 2013

MEETEI BAAMON gisu yek leiba yaai

MEETEI BAAMON-gisu YEK leiba yaai.

MEETEI BAAMON-gi YEK leite haaina chingnaramba adu kokhanba yaare. Meetei-gi YEK-singda pikhiba GOTTRA adu amuk hanna GOTTRA aduda YEK piraga MEETEI BAAMON-sing-gisu YEK leihanba yaare.

khudam oina-

Ningthoujaa = Saandilya
Luwaang = Kaasyap
Khuman = Madhugalya

YEK leitba Baamon pumnamak makhoigi GOTTRA leijei. Saandilya, Kaasyap, Madhugalya GOTTRA-gi yumnaak aduda mathang sitna Ningthoujaa, Luwaang, Khuman-nachingba fanghanbiraga loire. khudam oina, Baachaspati mayum asi KAASYAP-ni. makhoi LUWAANG yek-ni haaina yaanaraga/chatnaraga loire. madu yaanabagi meefam amadi chang-i.


thouraang asi YEK leitaba Meetei yumnaak-sing ateidasu fanghanba yaare. matou asumna YEK leite haaina neinabagi mahut YEK leihanba asina henna achumba thoudaang oigani ning-i.

BAACHASPATIMAYUM

Nadiya-dagi laakpa TENNA-na Kumbi chanu SAMDENBI paannaduna pokpa machaa-singda taakhiba yumnaakni BAACHASPATIMAYUM haairibasi. Lamboiba machaa (Sanjuki) ni. Meidingu Kiyaamba (1467-1508) ki matamda Meetei leibaak-ta thorakkhibani haaina ahal kharana haai. atoppa ahalsing kharanadi Meidingu Khaagemba (1597-1652) gi matamda Gujarat-ki Baranasi-dagi laakpani haaibasini. KAASYAP gottra-ni.

KAASYAP haairiba gottra asi Meetei-gi LUWAANG yek-ta pibana maram oiraga LUWAANG asi KAASYAP gottrani haaibani. mityeng asidagi KAASYAP amasung LUWAANG ani asi maannarabadi BAACHASPATIMAYUM asi Meetei-gi yek-ta haairagana LUWAANG-ni haaiba taabani.

Monday 4 November 2013

Yek haibaga salai haibaga kari khetnaba leibage?

Yumlembam Vikas (waahang)
Yek haibaga salai haibaga kari khetnaba leibage?

Nd Hodamba (paaokhum)
waahang asi ei-na 1997-da Imphal-da paangthokkhiba khwaaidagi khang-heiraba-singna tinkhiba meefamda hangkhiba waahang-ni. adubu chap chaaba paaokhum-di ei-su fangkhide. (karigidamak akhang-ahei-singna paaokhum pikhidabano haaibagi maram adu ngasisu thiri). houjik-su kanaa amattana khumnaba hotnadaba paaokhum-ni. chaaoraakpa mityeng amada pangchat chatnabani.

YEK-ki maram-da leiba waakhallon khara-

1. YEK haaibasi MAYEK (=machu) bu khangnarambani. khudam oina, Meetei leibaakta leiramba furup-singna makhoigi furup khangnanaba machu amamam sijinnarammi. khudam oina, Ningthoujaa-gi machu angaangba, asinachingba

2. EE YETNARE haaibadagi EEYET-tagi EEYEK = YEK kouhibani haainasu panbiramba thengnei. MEETEI-si furup kayaamarom-na tinsinduna/yetnaduna oikhibani haaibadagini haaibasini.

SALAAI-gi maramda waakhallon khara-

1. SALAAI haaibasi SAA-KHAAI-dagi SAAGEI laakpa aduga mari leinei. LAAI (hourakfam) amamambu thaagonnaduna hingba furup amamam-bu khangnei haaibasini.

2. SAAGEI-gi pungbaa waahei oina SAAGEI-SALAAI haaina leirambadagi masaagi maning tamba waahanthok fangduna maromdom lepchaba ngamkhiba waaheini. mapung oina furup amabu SALAAI ama haairaga khangnei.

matam-gi yaaol matung inna semantic change laakpada SAAGEI, YEK, SALAAI asi maromdom lepchaba ngamduna waahanthok amamam punakhi. aduga YEK amasung SALAAI-bu chap maannaba waahanthok-ta lounarakkhi. YEK-su SALAAI-su furup amabu khangnaba oina laakkhi. aduga APUNBA MEETEI-gi makhaa-da leiba mawongda saagatlaknabasu hotnaba thengnari.

maaigei amaromda YEK 7 haaibagi concept ama semgattuna chatnahalle. maaigei amaromdana amuk SALAAI 9 haaiduna concept amamuk yaanduna leihouri. amuk amaromdana YEK-pu SALAAI-ga chap maannana utnaba hotnari. SAAGEI-buna YUMNAAK-ka maannaba waahanthok-ta lounari.

masi eikhoi-da tambibada mapung faadriba saruk adusu oire, araanba mafam kharasu thengnare. heeram asida kupna changsinduna neinadrabadi KOK NGAAONABA maram-su oirakli.

ahal manaak nakpa amasung kupna thijinba amadi tangaai fadaba leiri.

Sunday 3 November 2013

maaichou 7 ki concept asi mayek sengdri

maaichou taret

Meetei leibaak-ta maaichou kayaa pokkhi. mayaam amagi ming-suu waari-su leire. aduga houjik matam-da saagatnariba concept asina maaichou 7 (taret) khaktabu mafam piba uri. atei-sing adu mafam leitabagum uhalli aduga atoppa maaigei amada 7 asigi manungda yaaoribasing asida mayek sengdabasu yaaori. aduga amuksu amaromda waari likhun kharada chennaba/maannadaba ubasu fangli. heeram asida puwaari-na kari haairibage haaibadu makhaada sampatna mityeng chingsinjari.

Meidingu Paamheiba matamda maaichou 5 (mangaa) leiramba thengnei. makhoi adudi-

1. Louremba Khongnaang thaaba
2. Ningombam Akong
3. Yaambem Foubaak
4. Laangol Lukhoi
5. Moiraang Lalhaanba

Meidingu Paamheiba matam-gi maaichou mangaa asi Meidingu Khaagemba matam-da ningthou yaaona waasak waarepnaba matung inna laangon toubani haaina thaajanei. Meidingu Khaagemba sanaa haaktak-ta leiramba maaichou mangaa adudi-

1. Apoimachaa
2. Yumnaam Tomba
3. Salaam Sanaa
4. Khaaidem Tenba
5. Konok Thengraa

mangaa asina mathakki mangaa asi oibani haaibagi concept-ni. makhoina hanna laang-on toubagi maram-di- Meidingu Khaagemba-gi ahumsuba mapok (Paamheiba) ta leibaak asida awonba kayaa laakkadouri, madu kanminnasi haaibasini. Meetei leibaak asida thoklagadaba awonba yaaol adu kannanaba maaichou-sing aduna yaanakhiba matung inna laang-on toubani. Paamheiba asi Khaagemba-gi ahumsuba mapok-ni haaibasini.

Meidingu Paamheiba haaktakta laang-on toubirakpa maaichou-singna yaaol adu kanba kamkhide. 'yaararoi' haaiba khangladuna amuk thupnakhi. makhoina thupnaramdaaida waarol kayaa ama waarepnakhi. waalepnakhiba waarolsing-gi manungda maru oiba kharadi-

1. Louremba Khongnaang thaaba: Kanglaa-gi hi-yaai, tinfam-laaifam pumnamakpu ngaak sennaba Kanglaa-gi namkhaangda Chingthraao paambi oina houge haaire.
2. Ningombam Akong: Awaang Chingaalen-da Sidaba u-paambi oina houduna Awaang maaigei ngaakke haaire.
3. Yaambem Foubaak: Nongmaaijing ching-da Khallong oiduna Nongpok maaigei ngaakke haaire.
4. Laangol Lukhoi: Laanggol Chingda lee oina houduna Koubru maaikeii ngaakke haaire.
5. Moiraang Lalhaanba: Heibok chingda U sidaba oina houduna makhaa maaigei ngaakke haaire.

Maaikei amarom-da, leibaak meeyaam-na “Meetei Maaichou Taret” haaiduna kanna laaoriba asina makhaagi asini (foto-da uriba)-

1. Kameng Fadiba
2. Konok Thengraa (Khaagemba matamda leiramba)
3. Laangol Lukhoi (Paamheiba matamda leiramba)
4. Leisaang Khomaa
5. Louremba Khongnaang thaaba (Paamheiba matamda leiramba)
6. Moiraang Lalhaanba (Paamheiba matamda leiramba)
7. Saamurou Chigong

Masida- 1, 4, 7 asi ningthou kanaagi matam-da leirambano haaiba mayek sengdri. Aduga amarom-da Paamheiba matam-gi maaichou ani (mathakki 2 amasung 3) aduga Khaagemba matam-gi mari (mathakki 1, 2, 3, 4) punna taret asigi mafam famfam khanghandri.

mataang asida khangminnaba yaaba atoppa waafam amana, Moiraang Lalhaanba-na thukhiba asini. tasengnadi Moiraang Lanhaanba asi thupkhiba thengnade. mapaakti Paamheiba-ga yaanakhidaba amatta leikhibasu thengnade. matam kuina Moiraang Katwaan (Katwaan haaibasi fam amagi maming-ni) oina ningthou thougal touduna leikhi. Moiraang Lalhaanba-gi masu nupi Paamheiba ningthou-gi machaa ibungo-da thaajaduna henna nungsinana amasung naknaba mari semduna paanminnakhiba oina thenabasini.

Baamon-da Meetei-ga koinaba

Chandr Lai Laishram (waahang)
Ei Bamon nupi ama koijari magi Yumnakna Brahmacharimayum. Cgi matangda kri akaiba leige?

Nd Hodamba (paaokhum)
thaaina-gi chatnabi matung inna Meetei-na Baamon louba yaade. chatnabi-da - nupaa amagi mamaa 7 lei, 7 ki manung-da baamon nupi/ningol-su amani. mamaa louba chatnadabana maram oiraga baamon nupi loubasu mamaa louba sak-i haaiduna yaaramde.

tasengnadi- Goura-gi luhongba asi yek-ta hongde GOTTRA-da hong-i. Brahmacharimayum asi SAANDILYA Gottra-ni aduga Laishram asina MADHUGALYA gottra-ni. lounabada akaaiba leite. Chandr Lai Laishram

houjikti yek/salaai/gottra yengba asi secondary-ni, primary oiba waafam-di - nupaa-nupi aniduna punna yum paanminnasi haaiduna firep louminnabaduni.

Saturday 2 November 2013

Meetei khunaidagi ee-yan khandokpa

Ram Lai Khang (waahang)

Meetei khunaidagi ee-yan khandokpa :

Meiding-U CHARAIRONGBA na meetei leipak-ki ningthou oiba matamda, matam amagi leimarel chingmee ningol sapam chanu NUNGTHIL-CHAIBI ga mayang lamboibaga aronba mari leinaraga pok-khiba macha adu PAMHEIBA ra . . . ????

PAMHEIBA nattrabadi kannano......?????

NUNGTHIL-CHAIBI na macha kaya pok-khibage....????

Karigumba pamheiba oiba taragadi, PAMHEIBA asi ee-yan ni..., mahak eeyan oikhrabanina mahakki makha tarakpa houjik houijik meetei ningthou oiriba LEISEMBA SANAJAOBA phaoba ee-yan ni haibada lanfam leibra...????? LEISEMBA SANAJAOBA asi pamheibagi suthang suron nattabra.....???

Akhangba sing na taret-tara thokna khanlaga amukta kupna neinabiyu.....!!!!

Nd Hodamba (paaokhum)

masi araanba waarini Ram Lai Khang

1. Saapam chanu Nungthil Chaaibi asi Chingmee ningol natte.

2. Charaairongba-na ningthou oibasi 1697 AD-dani.

3. Charaairongba-na ningthou oidringei chahi 7 mamaang 1690-gi Hiyaanggei 22 da PAAMHEIBA pokpani. ningthou oidringei-da PAAMHEIBA-gi ming asi MAYAAMBA kourammi.

4. Nungthil Chaaibi-na machaa ani pok-ammi. anisuba machaa ibungo adugi ming Loiyumba kou-i. mapaa ibungo-na fambaal kaadringei chahi ani mamaang 1695 AD, Hiyaanggei Thaanin numitta pokpani.

puwaari-bu chumnaa khangsi. laanna sandokpasing-gi laang-da thubiganu.