Wednesday 25 December 2013

LARALA SAANGNU SAAFABI-na NONGPOK EREIMA onkhibagi waari

Meidingu Tabungba asi Meidingu Telheiba (1335 - 1355) na Meetei Leima Sanarembi da pokpani. manaao Sanaayaangnu kouba ama lei.

mapaabungna nonggaaraba matungda mahaakna ningthou fambaal fanggadabadu matonTonaaba-na angam-athou kharaga loutunaraga namduna Meetei ningthou fambaal kaakhi. fambaal hek kaabaga mayaamba-gi machaa-singna ningthou khubam mullakkadra chingnabadagi haatnaba sarou tourakkhi.

Meepaairabi Leimaren Sanarembi-na machaasingbu puduna Chingdaai Taangkhul Khullaakpa-gida changjafam louduna lotlaga leikhi. asumna chahi mangaa lotlaga leiringei Khullaakpagi machaanupi Larala Saangnu Saafabi-ga Tabungba-ga nungsi mari leinarakkhi.

Tabungba-na Meetei ningthou fambaal kaarabadi Saafabi-bu leimarel famthol haapkani haaiduna waasaklammi. madu taabada Saafabi haraaojarammi. mahaakna mapaabungda waarol adu khanghallammi. Khullaakpa-su kanaa khanghandana haraaojarammi.

Saafabi-na mapaabung-da Tabungba-bu meetei ningthou fambaal hanjinnaba hotnabiyu haaina taknarammi. mapaabung Khullaakpa-nasu waafam adu mahaakki chingmee maroi-manaaosingga taanarammi. khudingmakna amatta oina yaanarabada khanghoudanaTonaaba-gi mathakta laandaarammi. maduda Tonaaba maaithiraduna chenkhi.

Meidingu Tabungba-na 1359 da fambaal hek kaabaga mamaa ibema Sanarembi-da mahaakki nungsinajabi masaanou Larala Saangnu Saafabi-bu leimarel famthol haapke haaiduna taknarammi. Mamaa ibema-na angam-athou, akhang-ahei kayaaga taanabada marou chaaoba maton Tonaaba-na amuk hanna khubam paamduna laandaarakpa yaai haaina chingnabadagi kanjanaba maram oina Tabungba-gi mawaa amatta taadana/loudana matamdugi khutkan paanggallaba Angom ningthou-ga taanaraga machaanupi Lamfelngambi-bu luhongduna louraga Meetei leibaak-ki Leimarel famthol haapkhi. Angom-gi mapaandagi Meetei leibaak ingna chikna paanba ngamkhi. Tabungba-na Lamfelngambi-da Laairenba amasung Punsiba pokkhi.

mamaa ibema Sanarembi leikhidraba tungda Tabungba-na Saafabi-gi khonggul leehallubada masaana yaadana Chingsong ningthou-da thaajakhiba adugi paao taarammi. Taangkhul-singna Tabungba-da paangkhiba mateng adugi onna teinabada Angom ningol loukhibagi laman khumnaba hotnabadasu Saafabi-na yaadaduna laman khumhankhiba pumnamk khanglaklammi.

Meidingu Tabungba-na masaanou-bu uningduna loipot kaarakpa matam amada Chingsong ningthou-bu kousinduna mahaakki nupi-ga loinana Meetei leibaakta laakpinaba chaakkourammi. chaakkouba laaktuna unaraba amasung numit humni leiminnaba adudaTabungba amadi Saafabi anigi nungsinaba adu pumnamakna khangba ngamlammi. makhoina ahing-gi achikpada kanaa khanghandana unaringeidasu Chingsong ningthou-na ukhirammi.

khudakta laman khumba ngamdaduna mareibaak youkhraga lounam touduna haraaoba utlaga meetei ningthoubu-su leimaren-ga konnana Chingsong ningthou-na chaakkourammi. adubu Lamfelngambi-di mapuroiba-na Saafabi-ga nungsinarambagi paao taabadagi waarouduna masaa ngamde haaiduna leithoklaga leihoukhi.

chaakkouba aduda Chingsong haao kaangbu asina lounam touduna Meetei ningthou haatnaba hotnarammi. mayaam punna chaak chaaringeida awaatpa haappa changlakpa saaraga tunglom-dagi thaangna thinduna manaai Akaangjaamba-ga konnana MeidinguTabungba haatkhi, ateibuna punduna thamkhi. meidingu-gi akakpa makok adu faan amada thamlaga haaoyaam-singna mei thaaduna jagoi saaraga haraao-mathoi kaakhi.

asomda, Saafabi-na haraaoba aduda lonna mayaamgi thaknaba yu-da mayaak kanba yaai haapchinduna khudingmakpu pangthahallammi. mayaamna asibagum taaduna leiringeida meetei angambasingbu thaadoklaga masaabi-gi kaklaba lurel adu sam-da haaplaga manam-da poduna meetei leibaak tamna laakkhi.

Saafabi-na masaabi-gi akakpa makok adu Meetei Leimarel Lamfelngambi-da sinnarei. madu ubada ningthoukon adu meekap meeraaokhol-na nillammi. mayaamna kapnaringeidaSaafabi-di mafamdudagi naanthorakkhi. mahaakna chatkhibadu kanaasu unahoudre.

Saafabi-na mapaamda nattraga mapuroiba-gi leibaakta amuk handaduna Pukhaao turel-gi hiden-da kumlaga masaabi Tabungba-gi heinaa matung inkhi.

Meidingu Tabungba-na leikhidraba tungda majaa ibungo ahal Laairenba-na 1394 da meetei ningthou fambaal kaai. mahaakna ningthou fambaal kaabaga mapaabung haatkhibagi laman khumba oina laandaaraga Chingsong ningthou-bu haatkhi. mapaabung-gi heinaa matung inkhraba mamaa sakpi, Meetei leibaak amasung leibaak ningthou-gidamak mapunsi katthoktuna laakkhrabi, pukchel chaaobi Larala Saangnu Saafabi-bu laairembi amani khanduna NONGPOK EREIMA mingthonduna meeyaamna mahaakpu iraatpa houhankhi.

No comments:

Post a Comment