Sunday 11 November 2012

CHARANAAMITRA amasung PANJAAMITRA

CHARANAAMITRA nattraga PANJAAMITRA
 
'Charanaamitra' karino:

'Çharan' = 'khong' amasung 'amrit' = 'sidayaai-naadayaai chenba mahi' haaiba waahei anisi punsillaga 'Charanaamrita' oibani Meetei-dadi waahei asi tadvaba oina changsillaktuna 'Charanaamitra' haaire. artha-di - 'Khongyaadagi chentharakpa sidayaai naadayaai chenba mahi' haaibani.

Masi asengba ising (holy water)-ni haaina yaanaba, Hindu laai pujaa-da yaamnamak maru oiba machal amani. Machal asi laai irujaba matamda chentharakpa machal mangaa-na semlaba mahi adu khongyaaromdagi yaaraga louba saruk aduni. Masi Mahaadev-gi murtee-da heiraga chentharakpa sangom mayaamna lounariba adugumbani.

Masida yaaoriba machal mangaa adudi- ghee (clarified butter), ising (Gangaa jol), sanggom afamba (curd), khoihee (honey) amasung tulasi manaa-ni. Machal mangaa-na sembana maram oiraga masibu ‘Panjaamitra’ haainasu koubani. Laai irujabadagi chumtharakpa machum adu khongyaarom-dagi lou-i haaiduna ‘Charanaamitra’ koubani.

Haapnaba paattra:

Masi paattra amada hekta haapnade. Masi asengba senjeng nattraga Pitthraai natrraga lupaa-gi paattra-da haapkadabani. Bhakta-singda yenba matamdasu senjeng, Pitthraai nattraga lupaa-gi khaabei machaa (chaamas/spoon) oina sijinnagani.

Thaajanbi:

1. Thawaai-gi oiba thaajanabi-di - masi thakchabana PAAP kokchei aduga asengba punsi marel ama fangjei haaibasini. Thawaai-gi marida amakpa leiba pumnamak 'Charanaamitra' asi thakcharaga sengdokchei haaibasini.

2. hakchaang-gi oiba thaajanabi-di -machal mangaa asimak medicinal oi. masina laai-gi murti adu faaoduna chentharaklaga (laai-gi murtee adusu u/nung/pitthraai/senjeng/lupaa na saaba oiba) senjeng, pitthraai nattaraga lupaa-gi paattra-da yaaduna thamba asina mahi adu amuk henna mayaai leiba hidaak (medicine) oiduna hakchaang-da thoidokna kaannahalli haaibasini. Masina makhal kayaamarom-gi laainaa-tinnaadagi eikhoi-bu ngaakthokpiduna thamba ngammi haaibasini.

Araanba thaajanabi:

'Charanaamitra' haairiba mahi asi Meeteiron-da ‘khongjum’ haaibani. Aduga ‘khongjum’ asi baamon-gini amasung masi Meetei-gi mathakta namthaduna paanba ngamnaba/yaanaba baamon-gi tukatchaningaai oiba louron amani haaibasini. Meetei-bu apangba siduna baamon-singna makhoi-gi khongjum (khongbi machum) pithaktuna namtharaga makokta nettuna paanbani haaibasini.

NB: masi araanba tambiba kou-i. Meetei-na asumna Hindu laaining-gi maramda laanna sandoktuna Meetei laaining-da chingsinnaba hotnei.

Thakpa nattraga thaktaba:

'Charanaamitra' asi kanaadasu namduna pithakpa leite, paamjabasingna thakchabani. 'Charanaamitra' thakpa paamdabasingna 'Panjaamitra' oina thakpada akaaiba karisu leite.

Baamon amattana masaa-gi khongbi adu 'Panjaamitra' aduda namsinduna 'Charanaamitra' semba leite. Adumna tourabadi laai murtee-dagi chentharakpa asengba ising (holy water) aduda mahaak-na makhong lupsinduna MAPAAP LANGSINJABA thokkani.

'Charanaamitra' makhal ani:

1. machal mangaa-na pullaga semlaba amitra-gi masak oiraba 'Panjaamitra' adu Ukanglaai (Daarubrahma) adugi khongya-dagi chentharakpa adu yaaduna soklaga 'Charanaamitra'ni haaiba ama.
2. machal mangaana pullaga semlaba amrita-gi masak oiraba 'Panjaamitra' adu Jasmaan puriba Baamon ahal nattraga dikkhaa piriba ahal adugi khong-da haaijaduna soklaga 'Charanaamitra'ni haaiba ama.

Khong lupsinba nattaraga baamon-gi khongbidagi chentharakpa machum haaiba leite.

Guru-gi Khongbi machum thakpa:

Dikkhaa piriba baamon guru adugi khongbi machum kanaagumba manaai-singna thaklambasu yaai. Adumna tourabadi madu manaai aduna Guru adugi khong chaambagi ising adu asengbani haaina loujabagi maram-na oigani. madu baamon aduna namduna piba natte, thaajariba manaai aduna haaijaduna loujabani. amaromda saastra-nasu haai 'guru-ra Brahma' (Guru-di Brahma-makni). Jagat Brahma (Bramhaa natte)-gi masak oiraba, thawaai-gi marida dikkhaa pibiduna nouna pokpiraba GURU adugi khongjum adu thakpana masaada leiramba PAAP pumnamak kokchagani haaina thaajaba kanaagumbana baamon-gi khongjum/khongbi machum thakchaba yaai. Masidi thaajaba ngamba mee adugi waani thaajadabasing-gi natte. Aduga masida namduna thaktaba yaade haaibasu leite. Thakchage haaiba ngaaktani.

Tambiba paraa:

THAAJABA CHETPA, NOLLUKPA KANBA, SRADDHAA, BHAKTI, IKAAI KHUMNABA, THAWAAIGI MARIDA CHAAOKHATCHABA matou asinachingbasi tambiribani. 

houjikki meerol-na makhoi-gi laai thaajadaba, nollukpa amasung sraddhaa bhakti yaaodabaga loinana thawaai-gi punsidagi laapthoklaga laanna waahanthok piba asina henna PAAPI oijabagi waa-ni. Taaibangpaansida PAAP chaaokhatle, ISORda sraddhaa bhakti leiraktre. pumnamak NOROK-ki lambida chatle. masaana masaabu lomba naaidana Meinungda chaaknaba hotnajare. ISOR-gi achumba amasung maagi achumba adugi maramda pumnamakna chumna thiba changngi.

2 comments:

  1. Hindu laining asigi maram oiduna meetei mongoloid tradition asi sigadore. Ipa ipugi chatnabi chataduna mayang mapa mapugi chatnabi chatle. Eikhoi khanthabagi matam yaore.

    ReplyDelete
    Replies
    1. hekta haijinle ne nangna hainingba sing.eisu haigey adudi.meetei haise aru anan khangdana leiramba jaati amani.hindu laakpadagi khara makhei pharaklabani.

      Delete