Tuesday 4 December 2012

KALLAKPA


nupi amana nupaa amaga haraao-tayaamna chaamin-thakminnabadu uraga kallakpa

KALLAKPA haaibasi meeyoibagi thamoida faaoba pukning-gi ihul amani. Atoppagi afaba amadi fajaba uraga masaagi oiba paamjabagi matou amada athemba taabadagi ihul asi faaorakpani. Ihul asi meeyoibagi thamoida tumduna leiba pukning ihul-gi saruk amani. Masina matam matamda mityeng-gi lambidagi changsillakpa ipom amana thamoi torbaan-da yeibadagi hek-hek mitkap thokhalli.

KALLAKPA asi henna masak khangba ngamnaba eikhoina MEEHOUBA, KHAMBANBA amasung KARAAMBA haaibasiga chaangdamnaduna yengba yaai.

KALAAKPA amasung MEEHOUBA
meehouba

Ani-si maannana ui. Pukning-da leiba ihul oina maannaba masak khara makhei lei aduga sijinnafam-su adummak maannei. Khudam oina-

1. nahaakki furit asi yaamna fajei, ei yaamna kallak-e (onthokna kallakkhreda).
2. nahaakki furit asi yaamna fajei, ei yaamna meehoure (meehouba ama faaore).

Mathakki 1 gi meaning asina ‘furit’ adubu uriba second person aduna mahaak-ki thamoida faaoba ihul adu first person aduda fongdokpani. Masi-da furit adu-gi mapu adu-na afaba pot ama-gi mapu oire haaina thaagat waahei piba-gi waahanthok chelli. Furit adu henna mamal leihalli. Masi-da ei-gi oiningbagi waakhal ihul adu mapaangal yaaode. Aduga 2 gi waahanthok asida 1 ga maannarabasu masida second person aduna mahaak-ki oiningbagi ihul ama chennaba uri.

KALAAKPA amasung MEEHOUBA haaiba waahei asi punsillaga KALLAK-MEEHOUBA haairabadi - meepot paamganbagi waahanthok ama amuk thorak-i.

KALLAKPA amasung KHAMBANBA

maagi nupaa-na ateiga waari saabada faaoba ihul
KHAMBANBA haaibasisu meeyoiba-gi pukning ihul ama-ni. Masi first person amana second person amada leiba ihul-gi matou adu third person amana uraga haaidokpada sijinnaba waahei oina lei. Karigumba matam-da second person-na first person adugi matou adu fongdokpasu lei. Adubu first person-nadi kayaa haainade. Haairabasu yaamna taangna thok-i. masi pukning-da fangba awaaba amasung nungaaitabagi ihul amani. khudam oina-

3. Maadi maagi nupida yaamna khambanjabani
4. nangse onthokna khamban chaaokhre.
5. eidi khara khamban chaaojei.

Masida first person amana mahaakki second person/object adubu third person amagi oikhragadra haaibagi PAAKHATCHABA amasung MEEPAAIJABA-gi matou yaaojaba pukning ihul aduni. PAAKHATCHABA amasung MEEPAAI CHAAOBA haaibasi KHAMBANBA-da mateng paangba pukning ihul amani.

KHAMBANBA haaibasida masaa-gi mapot-maran adubu ateidagi ngaakthoknaba amasung kanthoktuna thamba paambagi ihul ama loinari. Adum oinamak PAAKHAT CHAAOBA amasung MEEPAAI CHAAOBA asimak KHAMBANBA-di natte. KHAMBANBA-da PAAKHAT CHAAOBA amasung MEEPAAI CHAAOBA haairiba ihul-sing asi yaao-i haaibani. PAAKHAT CHAAOBA amasung MEEPAAI CHAAOBA haaibasisu kupna yengsillabadi artha tongaalli. PAAKHAT CHAAOBA na tungda awaaba taaragadra haaibagi akiba adu yaaori aduga MEEPAAI CHAAOBA haaibasidana karibu thoklagadaba haaiba khangdabagi faaoba awaaba adu yaaori. Adum oinamak anisi naksinnei. Ani asi KHAMBANBA haaibasida mateng pang-ibani. KHAMBANBA asi THAAJABA YAAODABA/CHETTABA-gi makhaa-su polli. THAAJANABA mafamda KHANBANBA asi chaang hanthei.

maagi nupi-na atei-ga waari saabada faaoba ihul
Yenbi-na kwaak amasung kharang uraga masaa fandoktuna machaa-bu mahaak-ki mapaambom manungda thamba amasung sanbi-na pokpada ngaairiba machaa-gidamak fi-fi kaamduna changakpasingda waainaba hotnabadu PAAKHATPA ni. Machaa hanjillaktraga maangon-da amasung imungda hangat-handaa chatliba mapaa adugi pukning ihul adu MEEPAAIBA ni. Aduga masaagi nupina atoppa nupaa amaga haraaona waari saabada faaoriba mapuroibagi nungaaitaba pukning ihul aduna KHAMBANBA-ni haaibasini.

Mataang asida KALLAKPA amasung MEEHOUBA haaibasiga KHAMBANBA haaibasiga tongaan-tongaanba artha oina leire haaiba uba fang-i. khudam oina-

3.a. Maadi maagi nupida yaamna kallakchabani
*3.b. Maadi maagi nupida yaamna meehoujabani
4.a. nangse onthokna kallakkhre.
*4.b. nangse onthokna meehoukhre.
5.a. eidi khara kallakchei.
*5.b. eidi khara meehoujei.

3, 4, 5 ki ‘a’ amasung ‘b’ singna piba waahanthok-ka 3, 4, 5 ta leiriba waahanthok asiga tongaan-tongaanna leire haaibasi uba fang-i. aduga ‘b’ sing asi haainadaba oina lei.

Mataang asida kanaagumbana KAALAKPA amasung KHAMBANBA haaiba waahei punsillaga KALLAK-KHAMBANBA haairabadi mapot-kidamak yaamana meepaai chaaojaba amasung paakhat chaaojaba matou adu henjinna utthokpa oina waahanthok pi.

KALLAKPA, MEEHOUBA amasung KARAAMBA

Mataang asida KARAAMBA haaiba ama changsillaklibasi MEEHOUBA-ga pungbaa semba ngamba waaheini. Khudam oina MEEHOU-KARAAMBA. MEEHOUBA ga KARAMBAga artha maannade. KARAAMBA haaibasi ‘kaa henba’ amasung ‘henjinna paamba’gi waahanthok pui. Masi afaba-romda naksinde. Khudam oina-

6. Lam karaamba
7. Chaabada karaamba

KARAAMBA haaibasi afaba pukning ihul oina khannade. Maram aduna MEEHOU-KARAAMBA haaiba matamdasu afaba wahanthokk leite. Masi KALLAKPAga yaamnamak laapnei, mari leinade haaiba faaoba yaai. Aduga KALLAKPA asiga waahei pungbaa samba ngamba waahei amadi KANJAAOBA haaibasini, punsillaga KALLAK-KANJAAOBA haainei. Artha-di KALLAKPA-gi chaang waangba adubuni.

Maaigei amaromda, KALLAKPA pokpa thamoi amsung KALLAKPA yaaona yengba mityeng haaibasi ayaambana fana singthaanade. Adubu masi thaangeisengnamak fattabatana masaruk oiba haaibadudi natte. Mityeng asomdagi yenglaga, Pukning ihul asi masak ani-da fang-i. makhoidudi FANA KALLAKPA amasung FATTANA KALLAKPA.

FANA KALLAKPA asi-na kallak-iba pot adu mapu adugi damak henna mamal leihanbani. Maram aduna makhoina THAAGATPA fongdoktuna ‘nahaakki furit asi yaamna fajei, ei yaamna kallak-e’ (1) haaiba waahei asumna haainei. Asumna haairibasing-si FANA KALLAKPA kou-i. masi fattaba mityeng amasung fattaba ihul chenba thamoi adu natte. Masi POSITIVE INTENTION amani. Kallak-iba object adu henna mamal leihanbani amasung object adugi mapu oiriba aduda haraaoba fongdokpani. Asumna fongdokpa asida haairiba meeyoi aduna masaabu tonthajaraga mapu oiriba adubu waangkhathanbani. Masibu “… is the tribute mediocrity pays to genius” haaina Fulton J. Sheen (American religious, 1895-1979) na panbirammi.

FATTANA KALLAKPA asibuni ayaambana KALLAKPA haairaga khangnaribasi. Masibu KHAMBANBA, MEEHOUBA, KARAAMBA haaibasingsiga naksinnaba waahanthokta lounabasu lei. Mee-gi nungaai yaaifaba amasung haraao-tayaamba uraga mathawaai sokpa, nungaaitaba pokpa matousing chaaokhatli. Masi marol ahumda lei – thamoidata faaoba, utthokpa, fangnaba taanba amasung maanghannaba hotnaba asini.

Makhoina kallakpa adu waaheina fongdokte. Kallak-iba potlam adugidamak mathawaai nungaaitaba faaojei, fangningjei, fangnaba hotnarakpasu yaao-i, ngamdraga fattaba paambei faaoba sijinnarakpa yaao-i. masibu Robert A. Heinlein (American science-fiction Writer, 1907-1988) na “…invariably a symptom of neurotic insecurityhaai. Masi kuitharaklaga waakhal-gi laainaa ama oirak-i.

KALLAKPA, MEEHOUBA, KHAMBANBA, KARAAMBA, MEEPAAIBA, PAAKHATPA-nachingba ihul-sing asigi manungda FANA KALLAKPA asidi afabani haaina singthaaba yaai. masida atoppa-gi afa-nungaai amadi haraao-tayaamba amasung yaaifaba-da saruk yaasinduna thaagatpagi saruk yaaori. Adugisu mathakta, atoppa-gi potlam-singbu henna mamal kaahanduna mapu oiriba aduda henna nungaaiba pokhalli haaina louba yaai. Pukning ihul asimakti hinghanba fei.

FANA KALLAKPA asii nattaba atei panjariba pukning ihul-sing asi eikhoigi thamoi-da naapi-gum thaak nemhanduna thamgadabani. Ngamlabadi mapunsi ama leihalloidabani. Masina masong chaaoraklabadi meeyoi adugi thamoi aduda INGTHABAgi mahum ponjen saaba ngamde. Nungaai yaaifana paanba ngamde. 

INGTHABAgi makon semduna nungaai yaaifana paanba punsi amagi mapu oinabagidamakti- afaba sanskaar amada chaaorakpa chang-i. mamaa-mapaa-gi naaoyok-naaokon afaba amasu chang-i. masigi mathakta meeyoi masaa aduna thaajaba ISOR amada changjaraga mari leinaba saastra-gi gyaan taansinba chang-i.

isaabu tonthahallaga ateibu henna mamal leihallabadi KALLAKPA haaibasi afabani
- - -
waasem asi ibada marup Anand Longjam-gi hakthengnaba amasung ichan Thangjam Chanu Priya-gi naakoinaba insinba leikhiba adu fana mamal thamjari.

1 comment:

  1. FAJAREHEY MASIDI ---- YENGBAGI PENBA NAIDAREY,,, CHP CHAP YUNGKHATLE

    ReplyDelete